Janny over Prikkels

Feb 24, 2023

#3 - Eten met je oren (S02)

In de derde aflevering richt Janny van der Heijden zich op de oren, en de auditieve verleidingen waar we dagelijks mee te maken krijgen. Een knapperig chipje dat kraakt tussen je kiezen geeft niet alleen een aangenaam mondgevoel, het klinkt ook lekker, want het vertelt je dat de chips vers zijn. Ook geluid in je omgeving heeft veel invloed. Keiharde muziek in een restaurant leidt af van wat je voor je hebt staan. Maar een fijn, rustig, Frans muziekje versterkt de beleving van die klassieke rode wijn. Hoe wordt er met deze prikkelingen gespeeld? En hoe worden we daarbij beïnvloed in onze eetkeuzes? Janny klopt voor antwoorden weer aan bij o.a. smaakprofessor Peter Klosse, chef-kok Niven Kunz, gedragswetenschapper Roel Hermans, onderzoeker Coosje Dijkstra en internist, endocrinoloog en hoogleraar obesitas Liesbeth van Rossum. Bakker Cas Wolters vertelt hoe het is om niet te kunnen horen, en schrijver en columnist Hassnae Bouazza gaat in gedachten terug naar de geluiden van haar jeugd in Marokko. Bekijk ook de tv-serie van Janny: Voeding en ons brein op NPO Start. (https://www.npostart.nl/voeding-en-ons-brein/POW_05573318) Lekker eten kan je intens gelukkig maken. Maar hoe belangrijk is voedsel voor ons brein? En wat kunnen we doen met onze voeding om dat brein en ons lichaam zo gezond mogelijk te houden? Dat ontdekt Janny van der Heijden in de nieuwe serie: Voeding en ons brein. Samen met toponderzoekers test Janny hun inzichten in de praktijk. 🎧 Actuele podcasts van MAX (https://www.maxvandaag.nl/podcast/podcast-overzicht/) ℹ️ Meer info over podcasts (https://www.maxvandaag.nl/sessies/themas/media-cultuur/wat-is-een-podcast/) 🔗 MAXVANDAAG (https://www.maxvandaag.nl/) 📧 Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl 📷 Volg Omroep MAX op Instagram (https://www.instagram.com/omroepmax_/) Janny over Prikkels is een podcast van Omroep MAX ism Podworkz Transcript: Janny: Elke dag maken we zo'n 200 eetkeuzes, bewust en onbewust. De voedingsmiddelenindustrie, supermarkten, maar ook reclames spelen daar graag op in en daarbij worden al onze zintuigen ingezet. Janny: Maar hoe werkt dit dan? Hoe worden we dag in dag uit verleid tot het kopen van minder gezonde keuzes? En hoe kan deze prikkeling ook positief worden ingezet om mensen te stimuleren betere eetkeuzes te maken? Janny: In de podcast Janny Over Prikkels van Omroep MAX en NPO1 duik ik, Janny van der Heyden in deze dagelijkse eet-verleidingen. En spreek ik met experts die me alles kunnen vertellen over hoe onze zintuigen precies aan het werk worden gezet. Janny: In vijf afleveringen komen alle vijf de zintuigen voorbij. In de derde aflevering spitsen we onze oren. In hoeverre speelt gehoor een rol bij de eetbeleving? Knapperige chips die kraken tussen hier kiezen, geven niet alleen aangenaam mondgevoel. Ze klinken ook lekker, want het vertelt je dat de chips vers zijn. Ook geluid in je omgeving heeft veel invloed. Keiharde muziek in een restaurant leidt af van wat je voor je hebt staan, maar een fijn, rustig Frans muziekje versterkt de beleving van een klassieke rode wijn. En dat gaat zelfs nog een stapje verder volgens onderzoeker Coosje Dijkstra. Coosje: Er zijn van die studies die laten zien dat op het moment dat er Franse muziek gedraaid wordt bij de wijnafdeling, dat er meer Franse wijn gekocht wordt. Op het moment dat er meer Duitse muziek gespeeld wordt, dat er meer Duitse wijn gekocht wordt. Dus in dat opzicht is klank en geluid ook... Zo'n stem die omgaat roepen 'Nu 3 voor de prijs van 1, de croissantjes zijn afgebakken komt allen!' Dat is natuurlijk ook een manier van geluid gebruiken in een supermarkt om te verleiden. Janny: Dus ook ons gehoor is onderdeel van de dagelijkse verleiding. Hoe wordt daar gebruik van gemaakt? Ik klop voor de nodige antwoorden weer aan bij smaakprofessor Peter Klosse, chefkok Niven Kunz, gedragswetenschapper Roel Hermans, Onderzoeker Coosje Dijkstra, journalist Hassnae Bouazza en internist, endocrinoloog en hoogleraar obesitas Liesbeth van Rossum. Janny: In de vorige aflevering, waar het ging over geur en de prikkeling van onze neus, sprak ik met collega Joke Boon. Joke heeft sinds haar vierde geen reukvermogen en haalt haar eetplezier uit de beleving van andere zintuigen. Zo vertelde ze me iets heel interessants over het horen van eten, iets wat ze ontdekte tijdens het schrijven van haar eerste kookboek. Joke: Toen ik later mijn eerste kookboek schreef en mijn manier van eten ging bekijken, bleek dus dat er veel meer aan ten grondslag lag dan alleen maar kruidig en... Janny: Mondgevoel, waarschijnlijk? Joke: Ja structuur en dat je eten dus ook kunt horen. Want geluid speelt dus ook een hele belangrijke rol, want je hoofd is eigenlijk een klankkast,vooral als je met je mond dicht eet, dan hoor je heel erg wat je eet. Bijvoorbeeld een walnoot dat klinkt als een doffe plof omdat er veel vet in zit, maar een hazelnoot heeft dat minder. Dat klinkt als een hoge krak en amandel, dat wat wat de droger is, heeft ook weer een ander geluid. Ook het verschil tussen een appel en een wortel. Als je daarop let, dan kon je ook door middel van je gehoor, determineren wat je eet. Janny: Wat erin zit, ja. Janny: Ook smaakprofessor Peter Klosse weet dat geluid een sterke invloed heeft op de waarneming van smaak. Voor mij persoonlijk geldt dat er geluiden zijn die ervoor zorgen dat ik een bepaald soort eten meer en beter waardeer. Het knisperende geluid van bladerdeeg bijvoorbeeld. Heerlijk, want dan weet ik dat die goed is. Een logische reactie, volgens Peter. Peter: Heb weleens met een koptelefoon op gegeten? Niet om muziek te horen, maar met zo'n ruisonderdrukkingsfunctie op je kop en ga dan eten. Janny: Dat is anders, ja? Peter: Eten maakt een enorm kabaal. Dat echt ongelooflijk! Als je dus je buitengeluid afsluit en je helemaal focust op wat je dus intern hoort. Nou, dat is onvoorstelbaar! Ga dan eens sla eten, dat is één en al gekraak. Dat is gewoon herrie in je hoofd! En het interessante is, ook dat is weer onderzocht. Dat hoge geluiden, die associëren wij in het Engels met het woord crispy of het Nederlands, met knisperend en alles wat lager klinkt, de donkere geluiden, denk maar aan het noten of zo. Dat is in het Engels het woord crunchy. En het interessante is dus, als je iets wat dat donkere geluid heeft je dan omschrijft als knisperend. Dan creëer je dus een verwachting bij mensen van "Oh, ik ga iets iets horen, wat wat dus een hoog geluid maakt. Als ik het eet." Dan vind je dat dus minder, dan wanneer je zegt: "Dit is crunchy." Dus dat is heel grappig. Peter: En een beroemd product waarvan we weten dat het op het geluid ontworpen is, terwijl het over eten gaat. Dat zijn Pringels. Die zijn ontwikkeld om een bepaalde cascade van geluid te geven. Dat zijn allemaal kleine celletjes die openbreken en omdat ze openbreken geven ze, net als een ballon die knapt, een bepaalde 'knal' mee. Alleen dat realiseer je dat dan niet. Het zijn allemaal kleine luchtblaasjes waar een heel krokant laagje omheen zit. Janny: Het grappige is dat er in Engeland ooit een onderzoek is gedaan naar 'waarom eten in een vliegtuig minder lekker is?' Dat heeft niet zozeer met nou slecht eten te maken, ook een beetje natuurlijk, maar ook de gaarkeuken en de hoogte. En dus voor een deel ook door het verstorende geluid van de motoren, zodat je sensorische beleving veel minder is. Peter: Ja, ik ben heel blij dat je dat zegt, want ik maak me wel is boos over dat men heel gemakkelijk, dus zegt: "Ja, het eten in een vliegtuig moet zoeter zijn of zouter want de lucht is droger en dan ruiken we minder, of we proeven minder." Dat is gewoon echt helemaal niet... Janny: Niet waar? Peter: Nou ja, niet waar... Het is maar een klein deel van de waarheid. Ik heb me ook over twee andere dingen wel eens verbaasd. Dat ene is wat je noemt dat het geluid. Ook vliegen maakt een onvoorstelbaar kabaal en dat beïnvloed je waarneming enor…

35 min