Studium Generale UU Podcast
Studium Generale UU
Subscribe
De podcast met de laatste inzichten uit de wetenschap. Voor wie de wereld wil begrijpen en het genuanceerde verhaal niet schuwt.
Available episodes
Newest first
Oldest first
May 24, 2023
Hoe redden we de jeugdzorg?
De Nederlandse jeugdzorg staat onder grote druk. Te weinig personeel, te veel bureaucratie, en eindeloze wachtlijsten maken dat kinderen en jongeren in psychische nood of onveilige thuissituaties niet altijd de zorg krijgen die ze nodig hebben. Het ene na het andere rapport toont aan dat de kwaliteit achteruit holt. Van overhaaste uithuisplaatsingen tot slechte informatievoorziening. Hoe nu verder?
Samen met forensisch orthopedagoog prof. Jessica Asscher(UU), jeugdpsychiater prof. Floortje Scheepers (UMC Utrecht) en jurist dr. Joost Huijer (UU) onderzoeken we hoe Nederlandse jeugdzorg beter kan. Hoe zorgen we dat de belangen van kinderen en jongeren op de eerste plaats komen te staan? Zijn de huidige interventies in de jeugdbescherming wel effectief? Welke rechten en plichten hebben ouders en jongeren eigenlijk? En hoe komt het dat steeds meer kinderen en gezinnen bij jeugdzorg terechtkomen?
playlist_add
Apr 26, 2023
Het Ezelsoor: Chiara Robbiano on Dōgen
Chiara Robbiano (UU) talks about Japanese medieval philosopher Dōgen and his work Mountains and Waters Sutra. How can we value and practice diversity? And why do we need to understand the Self better, in order to do so?
Recorded live from the Utrechtse Dag van de Filosofie (Utrecht Day of Philosophy) 2023.
playlist_add
Apr 26, 2023
Het Ezelsoor: Roos Slegers over H.P. Lovecraft
Luister naar Roos Slegers (Tilburg University) over horror en complottheorieën aan de hand van het werk van fantasyauteur H.P. Lovecraft.
Live opgenomen op de Utrechtse Dag van de Filosofie 2023.
playlist_add
Apr 26, 2023
Het Ezelsoor: Simon Gusman over Jean-Paul Sartre
Luister naar Simon Gusman (UU) over avonturenverhalen, en wat Sartre ons daarover leert.
Live opgenomen op de Utrechtse Dag van de Filosofie 2023.
playlist_add
Apr 26, 2023
Het Ezelsoor: Willem van der Deijl-Kloeg over Derek Parfit
Luister naar Willem van der Deijl-Kloeg (Tilburg University) over moraalfilosoof Derek Parfit en zijn werk On What Matters. Zijn er objectieve morele waarheden?
Live opgenomen op de Utrechtse Dag van de Filosofie 2023.
playlist_add
Apr 26, 2023
Het Ezelsoor: Merel Talbi over Paulo Freire
Luister naar Merel Talbi (VU & UvA) over het werk Pedagogiek van de Onderdrukten, van de Braziliaanse onderwijshervormer Paulo Freire.
Live opgenomen op de Utrechtse Dag van de Filosofie 2023.
playlist_add
Apr 26, 2023
Waarom we anders naar de ‘migratiecrisis’ moeten kijken
Het is een ongemakkelijke waarheid voor Europa: de vluchtelingen die in de Middellandse Zee verdrinken. Politiek en media spreken van een ‘migratiecrisis’, maar de diepere oorzaken ervan worden zelden benoemd. Welk aandeel hebben Europa en westerse multinationals er zelf in? Wetenschapsantropoloog Amade M’Charek van de Universiteit van Amsterdam vertelde op het Betweter Festival waarom je de doden in de Middellandse Zee niet los kunt zien van de westerse aanwezigheid in Afrika.
playlist_add
Apr 12, 2023
How can we better sense our body’s signals? What is interoception?
We don’t just receive stimuli from the outside. Signals like hunger, thirst, arousal, or the need to pee come from within. Not everyone is aware of this mind-body connection or well-attuned to it. There are, for example, people who mix up hunger and thirst. Is there a way to increase our awareness of our body’s signals? Can you learn to better interpret and understand what you’re feeling? Listen to psychologist Jennifer Murphy, who studies the phenomenon of interoception, the sense of what’s happening inside our bodies.
playlist_add
Mar 29, 2023
Chaos in de GGZ
Gigantische wachtlijsten, nijpende personeelstekorten en een enorme werkdruk. Het piept en kraakt al jaren in de GGZ. Het probleem: overbehandeling van lichte klachten en onderbehandeling van zware gevallen. Hoe kunnen we zorgen dat de GGZ veerkrachtiger wordt? Luister naar een gesprek met jeugdpsychiater Floortje Scheepers, psychiater Jim van Os en huisarts in opleiding Anneke Monninkhof.
playlist_add
Mar 15, 2023
What can we learn from Hannah Arendt about today’s autocrats?
Hannah Arendt's book 'the Origins of Totalitarianism' is one of the most influential books in political philosophy. It’s a study of how Nazism and Stalinism could result in the atrocities that marked the 20th century. Philosopher Dorothea Gädeke from Utrecht University was so deeply fascinated by Arendt's thinking that she decided to become a political philosopher herself. She discusses how Arendt's work was shaped by her escape from nazi Germany, how loneliness creates a breeding ground for totalitarian propaganda, and what we can learn from Arendt about modern politics.
playlist_add
Mar 1, 2023
Hoe houd je je relatie goed?
Nederlanders geven hun relatie gemiddeld een 8,1. Dat betekent natuurlijk niet dat het vanzelf gaat in de liefde. Waar draait het om in een langdurige liefdesrelatie? Wat kun je doen om je relatie goed te houden? Esther Kluwer, sociaal psycholoog aan de Universiteit Utrecht, geeft een kijkje in de keuken van Nederlandse stellen. Luister naar haar verhaal op het Betweter Festival!
playlist_add
Feb 15, 2023
Hoe accuraat is Harari’s ’Sapiens’ over de geschiedenis van de mens?
Met Sapiens zette de Israëlische schrijver en historicus Yuval Harari zichzelf in no time op de kaart. Zijn boek over de geschiedenis van de mens wordt wereldwijd geprezen. De kern: het succes van de menselijke soort is te danken aan ons vermogen om collectieve verhalen te vertellen en geloven. Hierdoor kunnen we op grote schaal samenwerken in bijvoorbeeld naties. Maar wat als deze collectieve verhalen steeds meer van elkaar verwijderd raken?
Economisch historicus Jan Luiten van Zanden van de Universiteit Utrecht houdt Harari’s kijk op 200.000 jaar menselijke samenleving kritisch tegen het licht. Hoe accuraat is Harari's geschiedenis van de mens?
playlist_add
Feb 8, 2023
Waarom is het zo moeilijk om uit de schulden te komen?
Door de inflatie en stijgende gasprijzen raken steeds meer Nederlanders in financiële nood. Naar schatting zijn er in Nederland 1,4 miljoen mensen die hun huur, hypotheek of energierekening niet kunnen betalen. Wat doet dit met mensen? Waarom is het zo lastig om uit de schulden te komen?
Luister naar een gesprek met prof. Nadja Jungmann, lector Schulden en Incasso aan de Hogeschool Utrecht, en hoogleraar bijzondere aspecten van het privaatrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Ze wordt geïnterviewd door Yanti Danoekoesoemo, live vanaf het Betweter Festival 2022.
playlist_add
Feb 2, 2023
Hoe ver kun je gaan om als klimaatactivist je punt te maken?
Gewapend met tomatensoep en secondelijm laat een nieuwe generatie activisten van zich horen. Om aandacht te vragen voor de klimaatcrisis bezetten ze snelwegen en besmeuren ze beroemde schilderijen. Volgens voorstanders is dit slechts het begin. Maar tegenstanders spreken van klimaathooligans. Hoever mag je als activist gaan als politieke actie uitblijft? Luister naar een interview met filosoof Mathijs van de Sande van de Radboud Universiteit over burgerlijke ongehoorzaamheid en activisme.
playlist_add
Dec 22, 2022
De schaduwkant van onze grondstofhonger
De grondstoffen die we nodig hebben voor onze mobiele telefoons en computer worden vaak illegaal, onder barre omstandigheden in natuurgebieden gewonnen. Is er een manier om onze grondstofhonger op duurzame wijze te stillen? Zodat niet alleen wij, maar ook de mensen die leven van de mijnbouw, ervan profiteren?
Luister naar prof. Marjo de Theije, cultureel antropoloog aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
playlist_add
Dec 22, 2022
Zijn kritieke materialen de bottleneck voor onze energietransitie?
Zonnepanelen, windmolens en elektrische auto’s: als we de transitie naar hernieuwbare energie willen maken, dan zijn deze producten hard nodig. Maar zijn er wereldwijd wel genoeg materialen beschikbaar voor de massaproductie ervan? En hoe duurzaam is onze grondstofhonger?
Luister naar dr. Benjamin Sprecher, industrieel ecoloog aan de Technische Universiteit Delft.
playlist_add
Dec 22, 2022
Je bent (meer dan) sterrenstof
Atomen zijn de kleinste deeltjes in je lichaam. Lang voordat ze jou vormden, waren ze sterrenstof. Wat weten we over het ontstaan van deze deeltjes? En wat maakt de verzameling atomen in een menselijk lichaam anders dan die in een stoel?
Fysicus prof. Stefan Vandoren van de Universiteit Utrecht vertelt over de unieke reis van sterrenstof naar levend wezen.
playlist_add
Dec 15, 2022
Welke misverstanden en mythes bestaan er over seksualiteit? Met prof. Ellen Laan
De cijfers liegen er niet om. Bij een heteroseksuele vrijpartij krijgt zo’n 30 procent van de vrouwen een orgasme door penetratie. Van de mannen komt 90 procent klaar.
Deze orgasmekloof is volgens psycholoog en seksuoloog prof. Ellen Laan (1962-2022) te wijten aan een algemeen gebrek aan kennis en begrip van vrouwelijke seksualiteit. Laan zette zich in voor meer seksuele gelijkheid en sprak hierover op het Betweter Festival in 2019.
Hoe zorgen we ervoor dat mannen en vrouwen evenveel plezier beleven in bed?
playlist_add
Nov 30, 2022
From autobiography to selfie: how we tell our life story
From Snapchat to Instagram stories: videos we post online tell a story about who we are. How do these new forms of self-expression relate to older ones, such as diaries or memoires? Have social media changed the way we see ourselves? Listen to Dr Anna Poletti, literary scholar at Utrecht University.
playlist_add
Nov 24, 2022
Waarom we moeten praten over racisme en discriminatie in de zorg
De politie, de Belastingdienst en het onderwijs liggen sinds de recente antiracistische protesten onder een vergrootglas. Maar hoe zit het met discriminatie in de medische wereld? Een gesprek over de (ir)relevantie van etniciteit en afkomst in de spreekkamer en het lab. Met o.a. kinderarts dr. Jamiu Busari (Maastricht University) en huisarts prof. dr. Maria van den Muijsenbergh (Radboudumc).
playlist_add
Nov 16, 2022
What it means to be blacklisted
To be on or off a list can make a world of difference. Since the 9/11 attacks, blacklists have become an important device in the world’s security landscape. From No-Fly lists to ‘kill lists’ for drone warfare. Who decides who gets to be listed as a threat? What are the consequences for individuals and organizations? And do these kinds of lists really make the world a safer place?
Listen to Professor Marieke de Goede, political scientist at the University of Amsterdam.
playlist_add
Nov 16, 2022
Why do we procrastinate?
If you’ve ever put off an important task, like doing your taxes, by cleaning your kitchen - that’s procrastination. You know it’s a bad idea to delay, yet you do it anyway. Why do we engage in behavior that has such obvious negative consequences? And what can we do about it?
Listen to a conversation between interviewer Yanti Danoekoesoemo and Professor Joel Anderson, philosopher at Utrecht University. Live from Betweter Festival 2022.
playlist_add
Nov 16, 2022
Waarom heeft Nederland zoveel ‘deeltijdprinsesjes’?
Van ‘parttime prinsesjes’ tot ‘deeltijd-diva’s’. Er zijn talloze termen voor de parttime werkende vrouw. Een oer-Hollands fenomeen dat je in onze buurlanden veel minder ziet. Waarom loopt de arbeidsparticipatie van Nederlandse vrouwen achter? Hoe komt het dat vrouwen die best fulltime willen werken, toch deeltijd aan de slag gaan?
Luister naar een gesprek tussen interviewer Yanti Danoekoesoemo en prof. Tanja van der Lippe, socioloog aan de Universiteit Utrecht. Live vanaf het Betweter Festival 2022.
playlist_add
Oct 27, 2022
Hoe zorg je voor menselijkheid in overheidsbeleid?
Een jongen die geslaagd is voor de havo ontvangt 120 euro via de post. Die stort hij op z’n rekening. Maar dat had hij beter niet kunnen doen. Het bedrag wordt teruggevorderd op de bijstand van z’n ouders. Met een boete erbovenop.
Het is een van de vele schrijnende voorbeelden die dr. Thomas Kampen, socioloog aan de Universiteit voor Humanistiek, tegenkwam in zijn onderzoek naar de bijstand. Hoe voorkom je dat de overheid mensen als een nummer behandelt?
playlist_add
Oct 27, 2022
The fight over reproductive rights
In a highly controversial ruling earlier this year, the U.S. Supreme Court ended the constitutional right to abortion. It shows that we shouldn’t take reproductive rights – fought for by generations of women activists – for granted. Why do women’s bodies continue to be a political battleground?
Listen to a conversation with Dr Lily Frank, philosopher at the Eindhoven University of Technology.
playlist_add
Oct 20, 2022
Ons slavernijverleden: hoe herstellen we historisch onrecht?
De sporen van het Nederlandse slavernijverleden zijn nog steeds aanwezig. Het zit in familieverhalen, er zijn herkdenkingen, beelden en monumenten. Hoe erken, verwerk en herstel je historisch onrecht en trauma? Van excuses tot herstelbetalingen, en van kennisverspreiding tot échte sociale gelijkwaardigheid: hoe maken we van het slavernijverleden een gedeeld verleden? Een gesprek met historicus prof. Nicole Immler (UvH), historicus dr. René Koekkoek (UU) en Urwin Vyent (directeur NiNsee).
playlist_add
Sep 28, 2022
De wetenschap wantrouwen? Over complotdenkers en klimaatsceptici
Vrijwel alle klimaatwetenschappers zijn het erover eens dat klimaatverandering door de mens wordt veroorzaakt. Toch wordt die kennis nog steeds in twijfel getrokken. Waar komt deze tegenstand vandaan? Wie zijn deze mensen en wat voedt hun wantrouwen? En hoeveel invloed hebben zij daadwerkelijk op het klimaatdebat? Interdisciplinair socioloog dr. Jaron Harambam (KU Leuven) over een wereld waarin steeds meer mensen instituties wantrouwen en de waarheid in twijfel trekken.
playlist_add
Sep 15, 2022
Waarom we onze blik op duurzaamheid radicaal moeten veranderen
We zitten vast. De temperatuur op aarde stijgt, de grond raakt uitgeput en we blijven op volle kracht fossiele brandstoffen gebruiken. Als we in dezelfde patronen blijven denken die ons tot nu toe weinig hebben geholpen, dan komen we er niet, betoogt planoloog en politicoloog prof. dr. Maarten Hajer (UU). Wat is nodig voor een écht groene toekomst?
playlist_add
Aug 31, 2022
What is the price of security?
In societies gripped by fear, people look for security. After the 9/11 attacks, national intelligence and security services received extended powers to fight terrorism. At the same time, the private security industry grew exponentially. How did 9/11 change the way societies deal with the threat of violence? Did the world become a safer place? With cultural anthropologist Dr Tessa Diphoorn (UU).
playlist_add
Aug 17, 2022
Radicalisering in coronatijd
Volgens de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid dragen de coronamaatregelen bij aan de ontwikkeling van radicaal gedachtegoed. Een aanzienlijke groep mensen wantrouwt de overheid en trekt wetenschappelijke kennis in twijfel. Wie zijn ze? En vormen ze inderdaad een gevaar voor de nationale veiligheid? Luister naar het verhaal van sociaal psycholoog prof. dr. Kees van den Bos (UU).
playlist_add
Aug 4, 2022
The Earth before and after us
The several hundred thousand years that humans have walked this planet, are nothing compared to Mother Earth’s billions of birthdays. Keeping this in mind, geologist Dr João Trabucho Alexandre (UU) dares us to take on a humble view. How has non-human history shaped the world as we know it today? Can thinking about ‘deep time’ help us envision a far future?
playlist_add
Jul 21, 2022
Over valse en verdrongen herinneringen
Herinneringen vormen ons tot wie we zijn. Toch laat neurologisch onderzoek zien dat ons geheugen niet altijd even betrouwbaar is. Ons brein vervormt herinneringen, verwijdert ze en is zelfs in staat om valse herinneringen te produceren. Wat moeten therapeuten met deze kennis? En wat betekent het in de rechtszaal? Luister naar forensisch psycholoog prof. Henry Otgaar (UM).
playlist_add
Jul 14, 2022
De Duiders | Hoe eerlijk is ons vluchtelingenbeleid?
De oorlog in Oekraïne bracht een groep vluchtelingen in beweging die ook in Nederland wordt opgevangen. Tegelijkertijd valt het verschil in enthousiasme op waarmee Oekraïense vluchtelingen en die uit andere oorlogsgebieden zoals Syrië, Afghanistan en Jemen werden onthaald. Van onderdak tot werkvergunningen, ineens bleek er van alles mogelijk. We nemen de vluchtelingenpolitiek kritisch onder de loep. Wie of wat bepaalt ons asielbeleid? Hoe balanceer je tussen het beschermen van vluchtelingen en het beheersen van migratie? En hoe eerlijk is de huidige asielprocedure eigenlijk? Met bestuurskundige dr. Karin Geuijen (UU).
playlist_add
Jun 29, 2022
Waarom we onkruid moeten koesteren
In het plantenrijk is er één categorie met een aparte status: onkruid. Tussen stoeptegels, in het grasveld en naast onze bloemen: het maakt niet uit waar het staat, we bestrijden het liever dan dat we er ruimte aan geven. Volgens botanisch filosoof Norbert Peeters is het tijd om onkruid uit het verdomhoekje te halen.
playlist_add
Jun 24, 2022
De Duiders | Brengt Poetin Europa bij elkaar?
Toen Russische troepen Oekraïne binnenvielen, vormden de 27 lidstaten van de Europese Unie vliegensvlug één front tegen Rusland. Terwijl samenwerking lange tijd juist zo moeilijk verliep. Raakt de EU meer verbonden door de Oekraïne-oorlog? En hoe spelen de afzonderlijke politieke leiders dit spel? We praten met Femke van Esch, bestuurskundige aan de Universiteit Utrecht.
playlist_add
Jun 22, 2022
Kunnen we ons uit de biodiversiteitscrisis eten?
We voeden een hoop monden met onze intensieve landbouw. Maar het wordt steeds duidelijker hoe zwaar de natuur hieronder lijdt. Is er een alternatief? Pita Verweij, ecoloog aan de Universiteit Utrecht, doet onderzoek naar voedselbossen met eetbare planten en struiken en bomen waar vruchten aan groeien. Wat leren deze bossen ons over duurzaam landgebruik?
playlist_add
Apr 5, 2022
Het Ezelsoor: Marc Davidson over Edmund Burke
In het Ezelsoor spreekt programmamaker Erwin Maas met denkers over hun favoriete passage. Live vanaf de Utrechtse Dag van de Filosofie 2022. In deze aflevering: milieufilosoof prof. Marc Davidson (RU) over Edmund Burke. Waarom hebben we de generaties vóór en ná ons nodig om zin te geven aan ons bestaan?
playlist_add
Apr 5, 2022
Het Ezelsoor: Cathelein Aaftink over Etty Hillesum
In het Ezelsoor spreekt programmamaker Erwin Maas met denkers over hun favoriete passage. Live vanaf de Utrechtse Dag van de Filosofie 2022. In deze aflevering: literatuurwetenschapper dr. Cathelein Aaftink (UU) over Etty Hillesum. Wat kunnen we van haar leren in tijden van oorlog en haat?
playlist_add
Apr 5, 2022
Het Ezelsoor: Dorothea Gädeke on Hannah Arendt
In ‘Het Ezelsoor’ Erwin Maas talks to philosophers about their favourite quote. Live from the Utrecht Day of Philosophy 2022. This episode: political philosopher Dr Dorothea Gädeke brings a quote from Hannah Arendt. Why is it so important to distinguish violence from power?
playlist_add
Apr 5, 2022
Het Ezelsoor: Carmen Schuhmann over Iris Murdoch
In het Ezelsoor spreekt programmamaker Erwin Maas met denkers over hun favoriete passage. Live vanaf de Utrechtse Dag van de Filosofie 2022. In deze aflevering: docent praktische humanistiek dr. Carmen Schuhmann (UvH) over Iris Murdoch. Wat zien we als we ons ego loslaten?
playlist_add
Apr 5, 2022
Het Ezelsoor: Jeroen Rijnders over Didier Eribon
In het Ezelsoor spreekt programmamaker Erwin Maas met denkers over hun favoriete passage. Live vanaf de Utrechtse Dag van de Filosofie 2022. In deze aflevering: filosoof dr. Jeroen Rijnders (UU) over de Franse socioloog Didier Eribon. Waarom doet klasse er nog steeds toe?
playlist_add
Mar 31, 2022
Wat is de invloed van klasse en kleur op je onderwijskansen?
Goed onderwijs vergroot je kansen in je verdere leven. Maar de toegang tot een goede opleiding blijkt niet voor iedereen gelijk. Hoe beïnvloeden klasse en kleur je onderwijskansen? Luister naar het verhaal van onderwijskundige prof. Eddie Denessen (LEI/RU).
playlist_add
Mar 10, 2022
IS en de staat van het jihadisme
De wereld was van 2014 tot 2019 in de ban van de Islamitische Staat. Van een afstand leek het een los samenraapsel van gewelddadige jihadisten. Maar was dat ook zo? Historicus prof. Beatrice de Graaf (UU) kreeg toegang tot de officiële politiedocumenten van IS. Daaruit komt ook een ander beeld naar voren. Hoe was IS georganiseerd?
playlist_add
Mar 2, 2022
Welke waarde heeft onze vrijheid als we daarmee die van natuur en dieren aantasten?
De wereld overvliegen, elke dag vlees op ons bord, en ieder jaar de nieuwste iPhone. Als we de huidige ecologische crisis serieus nemen, zullen we onze manier van leven moeten aanpassen. Wat betekent onze vrijheid als we daarmee die van natuur en dier aantasten? Zijn we dan beter af met wat minder vrijheid? Met filosoof dr. Eva Meijer (UvA) en essayist Bas Heijne.
playlist_add
Feb 14, 2022
De Duiders | Over de eeuwige spanning tussen Rusland en het Westen
Historicus dr. Laurien Crump (UU) duidt de Russische dreiging aan de Oekraïense grens. Wat staat er op het spel?
De afgelopen maanden liep de spanning tussen Rusland en Europa snel op. De oorzaak: een enorme Russische troepenmacht heeft zich verzameld bij de Oekraïense grens. Is Poetin van plan Oekraïne binnen te vallen? Het conflict tussen Rusland en het Westen volgt al jaren een vast patroon van stoere taal en sancties. Wat staat een normalisering van de relatie in de weg? Welke wederzijdse belangen spelen er? En waarom is Oekraïne zo’n splijtzwam?
playlist_add
Dec 9, 2021
Wat vertellen de verhalen die jíj over jezelf vertelt?
Verhalen zijn niet voorbehouden aan sprookjesboeken, romans, reclames of spannende tv-series. Ook jij bent een verhalenverteller. Welke verhalen vertellen we aan vrienden, familie of collega’s over ons zelf en hoe verandert dat gedurende de levensweg? Literatuurwetenschapper Megan Milota (UMC Utrecht) onderzoekt welke invloed ingrijpende gebeurtenissen hebben, zoals ziek zijn. Gaan we dan andere verhalen vertellen? Wat kunnen artsen daar van leren?
playlist_add
Dec 9, 2021
Hoe word je de beste versie van jezelf (in moeilijke tijden)?
Jongvolwassenen boffen maar. De hele wereld ligt voor ze open. Toch? Volgens ontwikkelingspsycholoog Odilia Laceulle (Universiteit Utrecht) is het niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Voor en rondom je 25ste levensjaar vinden er ingrijpende gebeurtenissen plaats. Een studie wordt afgerond, een partner gevonden. Misschien komen er zelfs kinderen. In deze fase krijgen mensen heel wat spanning te verduren. Helemaal in tijden van een pandemie, en diverse andere crises. Hoe beïnvloeden die omstandigheden je persoonlijkheid en zelfontplooiing?
playlist_add
Dec 9, 2021
Hoe Nederland een narcostaat werd
Sinds het begin van de Marengo-strafzaak en de daarmee in verband gebrachte liquidaties, staat de Nederlandse drugscriminaliteit weer vol in de aandacht. Waarom is Nederland zo'n belangrijk land in de internationale drugshandel? Welke rol speelt de Rotterdamse haven? En hoe komt het dat de Nederlandse politie zo weinig grip lijkt te hebben op drugscriminaliteit? Criminoloog dr. Damian Zaitch (Universiteit Utrecht) sprak veel van de hoofdrolspelers in de onderwereld en laat zien wat zich buiten ons zicht afspeelt.
playlist_add
Dec 9, 2021
Is overbevolking een probleem?
Je hoort het steeds vaker. Overbevolking zou de onderliggende oorzaak van veel milieuproblemen zijn. Willen we die problemen oplossen, dan zouden we iets aan de wereldwijde bevolkingsgroei moeten doen. Volgens politiek wetenschapper Esther Turnhout (Universiteit Twente), schiet deze beredenering ernstig tekort. Is er eigenlijk wel een relatie tussen bevolkingsaantallen en verlies aan biodiversiteit? Over een taboe dat eigenlijk geen taboe is.
playlist_add
Dec 9, 2021
Waarom we de natuur onder onze voeten moeten koesteren
Wist je dat twee derde van alle wilde plantensoorten van Nederland ín de stad groeit? Stoepplantjes, we hebben er eigenlijk geen aandacht voor. We lopen ze straal voorbij en zien ze als onkruid. Maar ze zijn hartstikke nuttig. Zo koelen ze de stad, zorgen ze dat het water sneller wegloopt als het hard regent, vangen ze fijnstof, én zijn ze ontzettend belangrijk voor insecten en dieren. Mooie bijvangst: een groene omgeving is ook nog eens goed voor je brein. Een interview met bioloog Nienke Beets (Universiteit Leiden).
playlist_add
Dec 9, 2021
Hoe zit het met het slavernijverleden van Utrecht?
De meeste Utrechters zullen hun stad waarschijnlijk niet associëren met de koloniale geschiedenis, laat staan een slavernijverleden. Al laat een wijk als Lombok zien dat er wel degelijk aanleiding voor is. Cultuurhistoricus drs. Nancy Jouwe legt uit dat die straatnamen slechts een tipje van de sluier oplichten. Zij deed onderzoek naar de sporen van slavernij en het koloniale verleden in de domstad. Wist je dat als je die sporen volgt je ook uitkomt bij panden van de universiteit? En dat er veel Utrechtse bedrijven en inwoners investeerden in plantages en suikerhandel overzee? Wie hebben hiervan geprofiteerd? En wat kunnen we met de kennis over deze donkere geschiedenis in de huidige tijd?
playlist_add
Dec 9, 2021
Hoe intiem kan technologie zijn?
Een kus, streling of arm om je heen. Voor sommige mensen leidde de coronacrisis tot een gebrek aan intimiteit. Neuropsycholoog prof. Wijnand IJsselsteijn (Eindhoven University of Technology) onderzoekt hoe en of kunstmatige aanraking, door bijvoorbeeld robots, fysiek contact kan vervangen. Vervult technologie straks onze behoefte aan intimiteit?
playlist_add
Oct 17, 2021
Why we should all be optimists
Climate change, systemic inequality and conflicts: many of us believe things are bad and will even get worse. But according to philosopher dr. Hanno Sauer (UU) there is reason enough to be optimistic: there is moral progress in the world, and we’re likely to see more of it in the future. Should we be more optimistic?
playlist_add
Oct 3, 2021
Is een juridische interventie de enige oplossing voor een duurzame wereld?
Het tegengaan van klimaatverandering vraagt om impopulaire maatregelen, en die blijken lastig te bereiken via de democratische weg. Naar de rechter gaan kan een middel zijn om dwarsliggers aan te pakken. Zo won Urgenda in 2019 de klimaatzaak tegen de Nederlandse staat en is Shell door Milieudefensie voor de rechter gedaagd om een groener beleid af te dwingen.
Jurist en schrijver Laura Burgers (UvA) neemt deze ontwikkeling onder de loep. Wat betekenen deze rechtszaken? Gaan we toe naar een rechtssysteem waarin planten en dieren uiteindelijk ook een stem krijgen? En breken we hiermee daadwerkelijk de weerstand tegen een duurzame transitie?
playlist_add
Sep 3, 2021
Wat leert Foucault ons over macht?
Toen filosoof prof. Marli Huijer (EUR) aan het begin van de coronapandemie zag wat voor ingrijpende maatregelen de overheid nam, dacht ze: waar heb ik dit eerder gezien? Ze moest denken aan ‘Discipline, toezicht en straf’, een boek van de Franse denker Michel Foucault uit de jaren 70. Daarin beschreef hij hoe macht door de eeuwen heen is veranderd. Wat als we door Foucaults ogen kijken naar deze tijd?
playlist_add
Aug 8, 2021
Science Session: Waarom we de macht van grote bedrijven moeten beteugelen
Ondanks de ongekende economische schade die de coronacrisis aanricht, blijven aandeelhouders van grote bedrijven profiteren, zonder dat er extra geld naar de rest van de samenleving doorstroomt. Filosoof prof. Rutger Claassen (Universiteit Utrecht) gaat in op de vraag wat er nodig is om de uitwassen van het kapitalisme te beteugelen en de winsten van bedrijven eerlijker te verdelen. Kunnen we multinationals dwingen meer publieke verantwoordelijkheid te nemen?
playlist_add
Jul 22, 2021
Het nachtkastje van... #2: dr. Tessa Diphoorn
Het nachtkastje van… is een podcast van Studium Generale van de Universiteit Utrecht, waarin we verschillende wetenschappers spreken over inspiratiebronnen die hun gemaakt hebben tot de wetenschapper die ze nu zijn. Die ze altijd bij zich dragen en zomaar op hun nachtkastje zouden kunnen liggen.
In deze aflevering spreken we met dr. Tessa Diphoorn, cultureel antropoloog aan de Universiteit Utrecht. Diphoorn heeft jarenlang onderzoek gedaan naar particuliere beveiliging in Zuid-Afrika, Kenia, Israel en Jamaica, om meer inzicht te krijgen in de complexe dynamiek tussen veiligheid, autoriteit en geweld. In deze aflevering vertelt ze over haar inspiratiebron: het boek In Search of Respect van Philippe Bourgois.
Deze aflevering op onze site luisteren? Ga naar sg.uu.nl/podcast
playlist_add
Jul 11, 2021
Hoe we een tweede ’silent spring’ kunnen voorkomen
Verdwenen vogelgeluiden, verwelkte planten en een vervuilde bodem. In de jaren '60 waarschuwde bioloog Rachel Carson in haar boek Silent Spring voor de verwoestende effecten van chemische bestrijdingsmiddelen op de natuur. De bestseller wordt ook wel als het begin van de milieubeweging gezien. Zestig jaar later is het pesticideprobleem nog steeds niet opgelost. Milieukundige dr. Jerry van Dijk bespreekt Carsons klassieker. Waarom zijn we nog maar zo weinig opgeschoten? En wat verhindert een échte omwenteling?
playlist_add
Jun 19, 2021
Science Session: Windmolen in je backyard?
Nederland wordt steeds groener. Windmolenparken schieten als paddenstoelen uit de grond en zonnepanelen zijn niet langer een uitzondering. In een jaar tijd wekken we dubbel zoveel duurzame energie op en de komende jaren moet dit alleen nog maar groeien. Toch klinkt er steeds vaker protest. We zijn massaal voor windenergie, maar niet ten koste van ons uitzicht en de mogelijke schadelijke gevolgen voor de gezondheid. Wat is het weerwoord van burgers waard? Hoeveel invloed hebben zij op de politieke besluitvorming? En hoe kunnen we een duurzame energietransitie waarborgen zonder verzet?
Een gesprek met politicoloog en jurist dr. Sanne Akerboom van de Universiteit Utrecht.
playlist_add
Jun 10, 2021
The wild walking podcast
Nietzsche, Rousseau and Kant were all avid walkers. Why?
This is a podcast to listen to during a walk of about half an hour. Put on your headphones, and your walking shoes, and hit the road with botanical philosopher Norbert Peeters. Why is walking the ultimate philosophical activity? Is there still wild nature to be discovered in the city?
The accompanying route guides you through the Zocherpark, and along the Old Botanical Garden and the city's canals. It starts and ends on the Domplein. You can download the map on our website. Of course, you can also create your own route. Sound Effect: Birds in the Garden Sounds – BurghRecords Composed/arranged by Sonny Fascia. Audio From: https://edinburghrecords.com
playlist_add
Jun 10, 2021
De wilde wandelpodcast
Nietzsche, Rousseau, Kant, allemaal wandelden ze wat af. Waarom eigenlijk? Een podcast om te luisteren tijdens een wandeling van ongeveer een half uur. Zet je koptelefoon op, trek je loopschoenen aan ga op pad met botanisch filosoof Norbert Peeters. Waarom is wandelen de ultieme filosofische activiteit? En is er nog wilde natuur te ontdekken in de stad? De bijbehorende route voert je langs het Utrechtse Zocherpark, de Oude Hortus en het water van de Nieuwegracht. Je begint en eindigt op het Domplein. Download het routekaartje op onze site. Zelf een route uitzetten kan natuurlijk ook.
Sound Effect: Birds in the Garden Sounds – BurghRecords Composed/arranged by Sonny Fascia. Audio From: https://edinburghrecords.com
playlist_add
May 23, 2021
Het nachtkastje van... #1: prof. Liesbeth Woertman
Het nachtkastje van… is een podcast van Studium Generale van de Universiteit Utrecht, waarin we verschillende wetenschappers spreken over inspiratiebronnen die hun gemaakt hebben tot de wetenschapper die ze nu zijn. Die ze altijd bij zich dragen en zomaar op hun nachtkastje zouden kunnen liggen.
In deze aflevering spreken we met prof. dr. Liesbeth Woertman, emeritus hoogleraar psychologie aan de Universiteit Utrecht. Sinds haar promotieonderzoek in 1994 doet Woertman veel onderzoek naar het onderwerp “lichaamsbeeld”. Ze schreef daarover verschillende boeken, waaronder het in 2019 uitgebracht boek Je bent al mooi. De schoonheid van imperfectie over de onrealistische lichaamsbeelden in de media. In deze aflevering vertelt ze over haar inspiratiebron: Sinterklaas.
Deze aflevering op onze site luisteren? Ga naar sg.uu.nl/podcast
playlist_add
Feb 15, 2021
Science Session: De staat van de VS
Een betwiste verkiezingsuitslag, een razende pandemie en groeiende tegenstellingen: de uitdagingen voor de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden zijn allesbehalve klein. Wat kan Biden bieden aan dit tot op het bot verdeelde land?
We spreken met Markha Valenta. Amerikanist aan de Universiteit Utrecht en onderzoeker bij het NIAS. Hoe kijkt zij naar het land dat ze zelf twintig jaar geleden verliet, in deze tumultueuze tijden? En wat kunnen wij in Nederland leren van de Amerikaanse situatie?
playlist_add
Feb 15, 2021
Science session: Hoe versterk je je veerkracht?
Een crisis vraagt om mentale veerkracht, maar dat is niet vanzelfsprekend. Hoe versterk je je veerkracht?
Een beetje veerkracht kunnen we allemaal wel gebruiken in deze onzekere tijden. Met steeds veranderende maatregelen moeten we immers flexibel zijn. Maar ook buiten corona om staat veerkracht sterk in de belangstelling. Onze levens worden steeds stressvoller en de burn-out is een veelvoorkomende beroepsziekte. Zijn sommige mensen veerkrachtiger dan anderen, of kunnen we allemaal onze veerkrachtspier trainen? Een gesprek met psycholoog dr. Richta Ijntema (UU).
playlist_add
Dec 17, 2020
Science Session: Waarom een crisis vaak niet tot grote verandering leidt
“Never waste a good crisis”, zei Winston Churchill. Toch lukt het politici vaak niet om tijdens een crisis grote veranderingen door te voeren. Bestuurskundige Marij Swinkels over hoe dat komt.
De pandemie kon hét omslagpunt betekenen voor vele langlopende maatschappelijke problemen. Wat blijkt? Een crisis an sich is niet voldoende voor een échte ommezwaai. Soms kan een crisis zelfs comfortabel zijn. Hoe zit dat? Dr. Marij Swinkels (UU) weet alles van leiderschap in tijden van crisis. Zo onderzocht ze de ideeën en motieven van Merkel, Macron en andere Europese leiders tijdens de eurocrisis. Een gesprek over bestuurlijke krampen en de sleutels tot nieuw maatschappelijk beleid.
playlist_add
Dec 17, 2020
Science Session: Ethische dilemma’s in coronatijd
Wat als er niet genoeg IC bedden zijn? Wie krijgt er dan voorrang? En wat weegt zwaarder: de volksgezondheid of de economie? Medisch ethicus Annelien Bredenoord over de lastige afwegingen die te maken zijn.
Bij ethische dilemma's vechten verschillende belangen en plichten om voorrang. Hoe maken we een zorgvuldige afweging in coronatijd? Als medisch ethicus buigt prof. Annelien Bredenoord (UU) zich normaliter over nieuwe biomedische technologieën, zoals de ethiek van embryo-onderzoek of het gebruik van algoritmes in de zorg. Tijdens de coronacrisis deden zich acute dilemma's voor, zowel op micro- als op macroniveau. Wie heeft er recht op een schaars IC-bed? Of op beschermende middelen? En wie is er bevoegd op ingrijpende beslissingen te nemen, die miljoenen mensen beperken in hun bewegings- en ondernemingsvrijheid?
playlist_add
Dec 17, 2020
Science Session: Hoe diepgeworteld is de traditionele rolverdeling tussen man en vrouw?
Socioloog Mara Yerkes onderzocht diep in de coronacrisis de rolverdeling thuis. En dat leverde verrassende resultaten op.
Anno 2020 denken we dat we zeer geëmancipeerd zijn. Maar blijken de rollen nog vaak traditioneel verdeeld als het om de zorg voor kinderen en het huishouden gaat. Is dit een eigen keuze, of schuilt er meer achter? En welk effect heeft corona gehad op deze rolverdeling? Dr. Mara Yerkes (UU) over gender en het huishouden.
playlist_add
Dec 17, 2020
Science Session: Hoe organiseren we de arbeidsmarkt op een duurzame manier?
Als de coronacrisis een ding laat zien dan is het hoe kwetsbaar zzp-ers en flexwerkers zijn. Biedt de huidige crisis een kans om structurele problemen aan te pakken? Met arbeidseconoom Joop Schippers.
Veel flexwerkers en zzp’ers zijn hard getroffen in de coronatijd. De regering tast diep in de buidel om bedrijven en banen te redden. Maar dat is slechts een tijdelijke oplossing. Volgens prof. dr. Joop Schippers (UU) legt de crisis bestaande pijnpunten bloot. De ooit bejubelde flexibele arbeidsmarkt heeft een schaduwzijde: steeds meer mensen vallen als zzp’er buiten het sociale vangnet. De zzp’er in 2020 is bovendien steeds vaker geen vrije ondernemer, maar een postbode of horecamedewerker, die weinig kans heeft om buffers op te bouwen. Hoe organiseren we de arbeidsmarkt op een duurzame manier?
playlist_add
Dec 17, 2020
Science Session: Hoe gaan we de toenemende droogte te lijf?
We zijn slecht voorbereid op lange periodes van droogte. Zorgelijk, want volgens hydroloog Niko Wanders dreigt een natuurramp. Hoe gaan we de toenemende droogte te lijf?
Lekker warm weer is fijn, maar wat betekent dat voor de landbouw, de natuur, onze drinkwatervoorziening en dus ook voor onszelf? Dr. Niko Wanders (UU) over de gevaren van droogte.
playlist_add
Dec 17, 2020
Science Session: Hebben we aanraking nodig om ons goed te voelen?
Hoe beïnvloedt social distancing onze ‘huidhonger’? Samen met experimenteel psycholoog Anouk Keizer onderzoeken we het belang van aanraking voor je mentale gezondheid.
Dr. Anouk Keizer (UU) was net bezig met een onderzoek naar het belang van aanraking, toen de coronacrisis uitbrak. Lichamelijk contact is er voor veel mensen nu even niet meer bij. Welke effecten heeft dat op onze mentale en fysieke gezondheid? Kan je last hebben van 'huidhonger'?
playlist_add
Jul 22, 2020
Hoe kunnen we big data inzetten voor duurzaamheid?
Er ligt een dikke laag data over de stad. Via camera’s, sensoren en de informatie die we via onze telefoons delen, weten overheden en bedrijven steeds meer over hoe het er in de stad aan toegaat. Volgens digitale utopisten biedt die groeiende datahoop een ultieme kans om de samenleving te verduurzamen. Hoogleraar publieke innovatie Albert Meijer spreekt over de mogelijkheden van de slimme stad als duurzame stad, maar ook over de schaduwkanten van deze ontwikkeling. Hoe democratisch is de manier waarop data gebruikt wordt?
playlist_add
Jul 20, 2020
The science of superheroes
For the past few decades, superheroes have dominated American popular culture. Their powers push the boundaries of what is scientifically possible. Physicist Barry Fitzgerald studies how realistic superhero movies are. Guess what? We might be closer to having actual superpowers than ever before. Think about Spider Man’s web shooters or Iron Man’s highly advanced exoskeleton: scientific research shows that they may be part of our future. What does the integration of superpowers mean for modern society?
playlist_add
Jul 20, 2020
Does the orientalist mindset still exist?
It’s been four decades since the publication of Orientalism, Edward Said’s highly influential and controversial study of colonialism. In his book he reveals the history of how politicians, scientists, writers and artists in the West produced a particular way of thinking about Eastern societies. They presented them as primitive, inferior to the West, and in desperate need of control. Islamic studies scholar Joas Wagemakers talks about the book’s lasting influence. Does the orientalist mindset still exist?
playlist_add
Jul 20, 2020
How the Left embraced neoliberalism
If you ask people on the political left what’s wrong with society, they will probably mention the word neoliberalism at one point. The term refers to the politics of free markets, financialization and privatization that has dominated the world for about forty years now. Usually right-wing politicians like Margaret Thatcher and Ronald Reagan are blamed for its rise. But sociologist Stephanie Mudge tells a different story. According to her, the Left embraced neoliberalism as well, turning their backs on their working-class supporters. How did this transformation happen?
playlist_add
Jul 20, 2020
Why we are not as reasonable as we think
We like to think of ourselves as open-minded, reasonable and realistic people. But evidence from history, psychology and philosophy suggests that we are probably deluding ourselves. Our thinking is heavily influenced by intellectual vices like closed-mindedness, overconfidence, wishful thinking, stupidity and prejudice. Philosopher Quassim Cassam talks about these vices and the role they’ve played in recent political events. What are they, what’s so bad about them, and what can we do to control them?
playlist_add
Jul 20, 2020
How Jane Goodall revolutionised our knowledge of chimp behaviour
For a long time, chimpanzees were misunderstood. Then Jane Goodall came along. As a young primatologist without any formal training, she travelled to the deep jungle of Tanzania in the 1960s, where she pioneered new ways to study our closest living relatives. She soon discovered that they were much more social and intelligent than scientists had previously believed. Behavioural biologist Lisette van den Berg, explains how Goodall’s work revolutionized our understanding of chimps, and radically changed the way we think about the relationship between humans and other species.
playlist_add
Jul 7, 2020
Heeft Tinder de regels van het daten veranderd?
Als je op een datingapp zit, ken je het fenomeen ghosting vast wel. Je bent lekker aan het chatten met je Tinder-match, verdwijnt diegene ineens volledig van de radar. Communicatiewetenschapper Elisabeth Timmermans spreekt live vanaf het Betweter Festival. Heeft Tinder de regels van het daten veranderd?
playlist_add
Jun 24, 2020
Heeft een vleesloos dieet de toekomst?
De productie van 1 kilo rundvlees staat qua broeikasuitstoot gelijk aan 180 kilometer autorijden. Overstappen op vleesvervangers klinkt als de oplossing. Maar is dat wel zo? Dierwetenschapper Imke de Boer van de Wageningen Universiteit vertelt live vanuit het Betweter Festival waarom dieren noodzakelijk zijn in een milieuvriendelijk voedselsysteem.
playlist_add
Jun 24, 2020
Heeft geld zijn beste tijd gehad?
Het geldsysteem kan én moet anders, volgens econoom Martijn Jeroen van der Linden van de TU Delft. De rente, beurskoersen en het consumentenvertrouwen waren al aan het dalen, maar de coronacrisis heeft dat alleen maar erger gemaakt. De economische bubbel staat weer op barsten. We hoeven die instabiliteit niet voor lief te nemen volgens de econoom. Martijn Jeroen vertelt op het Betweter Festival hoe een nieuw, stabieler geldsysteem eruit zou kunnen zien.
playlist_add
Jun 11, 2020
Hoe ziet radicale klimaatpolitiek eruit?
Elektrische auto’s, zonnepanelen en biologische producten gaan het klimaatvraagstuk niet redden. Althans, dat zegt sociaal wetenschapper Shivant Jhagroe van Universiteit Leiden. Maar wat dan wel? Op het podium van het Betweter Festival vertelt hij je waarom hij pleit voor een politieke, radicale vorm van klimaatbeleid.
playlist_add
Jun 3, 2020
Waarom ervaren we verandering vaak als bedreigend?
Snelle maatschappelijke ontwikkelingen vragen om een flexibele houding. Waarom lukt ons dat vaak niet? Het antwoord gaf sociaal psycholoog Daan Scheepers van de Universiteit Utrecht op het podium van het Betweter festival. Ons lichaam doet daarbij vaak iets anders dan ons hoofd. Zo kan zelfs de meest progressieve man vrouwenemancipatie nog als een bedreiging zien...
playlist_add
May 27, 2020
Hoe kan slaap je leven veranderen?
Wie goed uitgerust is kan meer aan, is optimistischer en actiever. Een goede nachtrust is dus belangrijk. Maar wat als je wakker wordt gehouden door werk, stress, lawaai of gezelligheid? Welke impact heeft structureel slaaptekort op je leven? En hoe kun je je slaappatroon aanpassen? Slaapexpert Jeroen Dudink van het UMC Utrecht legde vorig jaar op het Betweter festival uit hoe je van je plafonddienst afkomt.
playlist_add
May 27, 2020
Waarom is het zo moeilijk om van je slechte gewoontes af te komen?
We willen gezonder eten, meer sporten en minder vliegen. Toch komt er van die voornemens vaak weinig terecht. Live vanuit het Betweter festival vertelt gedragswetenschapper Marieke Adriaanse van de Universiteit Utrecht waarom het zo moeilijk is om slechte gewoontes af te leren.
playlist_add
May 13, 2020
Is Darwins ’struggle for life’ aan vervanging toe?
Van ontbossing tot bijensterfte. De biodiversiteit neemt wereldwijd af. Volgens Darwin zal de diersoort die zich voldoende kan aanpassen aan de omstandigheden overleven. Toch heeft volgens bioloog dr. Edwin Pos, van de Universiteit Utrecht, een flinke portie pech net zo veel invloed op de overlevingskansen. In deze podcast vanuit het Betweter Festival vertelt hij wat we moeten doen om de biodiversiteit nog beter te begrijpen.
playlist_add
Dec 19, 2019
Waarom we het vrouwelijk orgasme nog steeds niet snappen
Seksonderzoekers William Masters en Virginia Johnson onderzochten in de jaren 50 voor het eerst vrijende stelletjes in het lab. Zo konden ze in kaart brengen wat er precies met ons lichaam gebeurt als we seks hebben. Aan de hand van fragmenten van de HBO-serie over hun werk - Masters of Sex - vertelt psycholoog prof. Ine Vanwesenbeeck (UU) over seksonderzoek toen en nu. Waarom bestaan er nog zo veel misverstanden over met name vrouwelijke seksualiteit? Bestaat het vaginale orgasme eigenlijk wel?
playlist_add
Dec 19, 2019
Waarom een grapje nooit alleen een grapje is
Van de parodieën van Lucky TV tot de kantinepraat van Voetbal Inside. Of een grap wel of niet kan, vindt cultuursocioloog prof. Giselinde Kuipers (TiU) niet zo interessant. Maar de mechanismen die erachter schuilgaan wél. Volgens Kuipers bestaat er niet zoiets als een onschuldig grapje, grappen leggen machtsrelaties bloot. Ze worden meestal ingezet om tegen de gevestigde orde aan te schoppen, maar net zo vaak om juist omlaag te trappen, bijvoorbeeld om een bepaalde minderheid belachelijk te maken. Wat is de macht van humor?
playlist_add
Dec 16, 2019
Ras: tussen feit en fictie
Biologisch gezien bestaan rassen niet. Uit het Human Genome Project dat het menselijke DNA ontcijferde, bleek dat alle mensen genetisch voor 99,9% overeenkomen. Toch werken raciale denkbeelden door in onze samenleving, óók in de wetenschap. Wetenschapsantropoloog prof. dr. Amade M’charek (UvA) onderzoekt hoe dat in z’n werk gaat en welke gevolgen het heeft. Bijvoorbeeld bij de forensische opsporingsdienst. Uit DNA materiaal kun je de waarschijnlijke geografische afkomst van iemand afleiden. Daar verbinden we al snel een kleur aan. Maar maak je dan niet een hele populatie verdacht?
playlist_add
Dec 16, 2019
De toegenomen individualisering zit tussen de oren
Het is een bekende strategie in de politiek: weemoedig terugkijken naar het Nederland van vroeger. Toen we onze buren nog kenden, op elkaars kinderen pasten en je bij de bakker met iedereen een praatje maakte. Kortom: toen individualisme nog niet bestond en de onderlinge verbondenheid groot was. Volgens econoom prof. dr. Paul de Beer (UvA) laten de cijfers iets anders zien. Hij vertelt waarom de toegenomen individualisering vooral tussen de oren zit.
playlist_add
Dec 16, 2019
Beslissen in de behandelkamer
Stel je voor: je hebt net te horen gekregen dat je een spierziekte hebt. Er is een behandeling mogelijk, maar die is fysiek en mentaal zwaar. Niet behandelen is ook een optie. Wat doe je dan? Het is een moeilijke keuze, dus van de arts verwacht je een duidelijk advies. Maar volgens Ellen Smets, hoogleraar medische communicatie (UvA), is dat vaak niet wat je krijgt. Hoe neem je als patiënt een goede beslissing als je gezondheid of zelfs je leven ervan afhangt?
playlist_add
Dec 16, 2019
Tocqueville en de crisis van de democratie
In een democratie krijg je niet altijd wat je wilt. De meerderheid beslist, óók als die heel klein is. En dat kan ingrijpende en pijnlijke gevolgen hebben. Denk aan het Brexit-referendum. Een meerderheid van slechts 51% procent besliste over het lot van miljoenen Britten. Hoogleraar Moderne Politieke Geschiedenis Annelien de Dijn (UU) bespreekt de pijnpunten van ons democratisch stelsel. Wat gebeurt er als de meerderheid geen oog meer heeft voor de belangen van de minderheid?
playlist_add
Dec 16, 2019
Waarom wetenschappers meer zouden moeten twijfelen
Wetenschappers moeten zich regelmatig verdedigen tegen twijfels van buitenaf. Wordt klimaatverandering door de mens veroorzaakt? Is genetisch gemodificeerd voedsel echt veilig? Ze zouden graag harde feiten tegenover deze twijfels zetten. Maar volgens sociaal wetenschapper dr. Jaap Bos (UU) is absolute zekerheid in de wetenschap niet haalbaar. Hij vertelt over de filosoof Ludwig Wittgenstein, voor wie zekerheid niet het eindpunt, maar juist het startpunt van twijfel is. Wat levert dat ons op?
playlist_add
Oct 24, 2019
Wat kunnen we doen tegen cybercriminaliteit?
Je bankzaken doe je via een app, foto’s deel je op sociale media en alle overheidspost is digitaal. Handig om alles online te kunnen regelen en delen, maar het maakt ons ook kwetsbaar. Cybercriminelen proberen ons op verschillende manieren geld af te troggelen. Ze doen aan afpersing met zogeheten ransomware, versturen phishing mails of plegen identiteitsfraude. Criminoloog Rolf van Wegberg (TU Delft) ontrafelt de werkwijzen en verdienmodellen van cybercriminelen. Loont cybercrime? En wat kunnen we ertegen doen?
playlist_add
Oct 24, 2019
Resistentiepaniek!
Als bacteriën resistent worden tegen antibiotica kan een ontstoken wond of een longinfectie dodelijk zijn. Toch worden antibiotica veel en soms gemakkelijk voorgeschreven. Britse onderzoekers schatten dat dit vanaf 2050 tot tien miljoen sterfgevallen per jaar zal leiden. Volgens arts en microbioloog prof. Marc Bonten (UMC Utrecht) wordt het gevaar overdreven. Waarom? Wie hebben er baat bij zulke doemscenario's?
playlist_add
Aug 1, 2019
Biodiversiteit: eerst beschermen of eerst begrijpen?
Van bijensterfte tot ontbossing. Regelmatig horen we alarmerende geluiden over de afname van de wereldwijde biodiversiteit. Maar wat biodiversiteit precies is en waarom het zo belangrijk is om die te behouden, daar is eigenlijk nog veel te weinig over bekend. Bioloog dr. Edwin Pos (UU) reist naar de meest afgelegen delen van het Amazonegebied om boomsoorten te tellen. Dat zijn er momenteel maar liefst 16.000 duizend. Wat vertelt dit unieke gebied ons over de werking van biodiversiteit?
playlist_add
May 6, 2019
Waarom uit de schulden komen zo moeilijk is
Eén derde van de Nederlandse huishoudens heeft betalingsachterstanden. En bijna één op de vijf problematische schulden. Dat is schaduwkant van alle positieve verhalen over de economie. Lector Schulden & Incasso Nadja Jungmann maakt zich ernstig zorgen en pleit voor een grondige aanpassing van de schuldhulpverlening. Ze vertelt over de verlammende werking van stress, de wirwar aan regelgeving, en krimpende overheidsbudgetten. Waarom is het zo lastig om uit de schulden te komen?
playlist_add
May 6, 2019
Is zwaartekracht een illusie?
In de oerknal gelooft hij niet. Donkere materie vindt hij een theoretisch zwaktebod. En zwaartekracht is niet wat je denkt dat het is. Theoretisch natuurkundige Erik Verlinde zette met zijn alternatieve zwaartekrachttheorie de wetenschap op zijn kop. Volgens Verlinde is zwaartekracht helemaal geen fundamentele kracht, maar bestaat het uit iets diepers: informatie. Hij vertelt over zijn zoektocht, zijn twijfels, en hoe het is om een wetenschappelijke pionier te zijn.
playlist_add
May 1, 2019
Wat drijft Poetin?
Van de Russische bemoeienis met de Amerikaanse verkiezingen tot de annexatie van de Krim. Voor het beleid van Poetin hebben Nederlanders meestal geen begrip. Volgens schrijver Pieter Waterdrinker nemen we te weinig moeite om de psyche van de Russische leider te doorgronden. Dat is vreemd, want het nabije lot van Rusland én dus dat van Europa hangt van hem af. Welke historische gebeurtenissen bepalen Poetins houding naar het Westen? En wat kunnen we van hem verwachten? Pieter Waterdrinker wordt geïnterviewd door filosoof prof. dr. Herman Philipse (UU).
playlist_add
May 1, 2019
Welke rol speelt racisme in Nederland?
Het bestaan van racisme in Nederland is moeilijk te ontkennen. Etnisch profileren door Nederlands politieagenten is een erkend probleem en op de arbeidsmarkt wordt zichtbaar gediscrimineerd. Volgens cultureel antropoloog prof. dr. Gloria Wekker (UU) moeten we naar het verleden kijken om de huidige situatie te begrijpen. Welke sporen heeft 400 jaar kolonialisme in onze samenleving nagelaten? Hoe beïnvloedt dat verleden ons huidige gedrag en denken? En kan een groter bewustzijn van die geschiedenis ons helpen om hedendaags racisme tegen te gaan?
playlist_add
May 1, 2019
Is Nederlands een moeilijke taal?
Der. Die. Das. Wie heeft er niet eindeloos rijtjes Duits in zijn hoofd gestampt? Het leren van een nieuwe taal kan behoorlijk lastig zijn. Hóé lastig, hangt volgens taalwetenschapper dr. Sterre Leufkens (UU) af van de transparantie van een taal. Wat is dat precies? En welke talen zijn eigenlijk transparant?
playlist_add
May 1, 2019
De verborgen impact van de kledingindustrie
Wie zich tegenwoordig modieus wil kleden, hoeft niet diep in de buidel te tasten. Maar we weten inmiddels ook dat een shirt van 3 euro zelden goed is voor mens en milieu. Kledingfabrieken buiten hun medewerkers uit, en voor de textielproductie worden gigantische hoeveelheden water gebruikt. SOMO-onderzoeker Martje Theuws deed onderzoek in de kledingfabrieken van Myanmar en vertelt over de verborgen impact van je spijkerbroek. Wat is er mis met de fashion-industrie?
playlist_add
May 1, 2019
De macht van het grote geld
Duurzame ontwikkeling staat definitief op de politieke agenda. Toch staat niet iedereen te springen om een steentje bij te dragen. Multinationals en banken gaan nog altijd liever voor snelle winst dan duurzame ontwikkeling. Vaak met inzet van óns geld. Hoe gaan we dit veranderen? Hoeveel macht heeft het ‘grote geld’? En is duurzame ontwikkeling eigenlijk wel haalbaar zonder hervorming van de financiële sector? SOMO-onderzoeker Myriam Vander Stichele werpt een kritische blik op het huidige kapitalistische systeem.
playlist_add
May 1, 2019
Bestaat de ziel?
Voor de ziel bestaat geen 'hard' wetenschappelijk bewijs. Niemand heeft haar ooit gelokaliseerd. Waarom is de ziel dan toch nog springlevend in onze ervaring? Prof. dr. Carlo Leget is hoogleraar Zorgethiek aan de UvH waar hij thema’s als hoop, aandacht en kwetsbaarheid onderzoekt. Tijdens het Betweter Festival gaf hij antwoord op de vraag: is de ziel feit of fictie?
playlist_add
Apr 30, 2019
Is een universeel basisinkomen realistisch?
Stel je voor: een wereld waarin we allemaal een maandelijks inkomen krijgen, zonder ervoor te hoeven werken. Dat is het idee van het universeel basisinkomen. Het zou ons meer vrijheid geven en helpen bij armoedebestrijding. Historicus en journalist Rutger Bregman voert al jaren campagne voor het idee. Filosoof en econoom professor Ingrid Robeyns twijfelt over de haalbaarheid ervan. Gratis geld voor iedereen: hoe realistisch is dat eigenlijk?
playlist_add