Available episodes
Newest first
Oldest first
5 hours ago
کیف اینترنتی
این هفته در قسمت ۹۷ پادکست فکتنامه، موضوعات مختلفی را بررسی میکنیم که اولین موضوع، مربوط به آمارهای اشتغال در دولت ابراهیم رئیسی است.
در ادامه نگاهی میکنیم به این خبر نادرست که ادعا میکند رئیسجمهور آمریکا کیفی دارد که میتواند با زدن یک دکمه از آن، اینترنت جهانی را قطع کند.
کمی درباره شرایط قانونی قرار گرفتن یک گروه در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا صحبت میکنیم و در ادامه به سراغ موضوع خبرهای نادرستی میرویم که در خبر مربوط به «مصوبه شرایط خروج زنان از کشور» منتشر شده است.
تعداد سفارتخانههای کشورها در ایران، تعداد مهمانهای کنفرانسی که با نام «زنان تاثیرگذار» در تهران برگزار شده و ادعاهای فرمانده نیروی انتظامی درباره برخورد با معترضان نیز دیگر سوژههای این هفتهاند.
00:01:07 کتابچه راهنمای راستیآزمایی
00:04:57 آمارهای اشتغال در دولت ابراهیم رئیسی
00:10:24 کیف اینترنتی
00:15:19 اتحادیه اروپا و فهرست سازمانهای تروریستی
00:20:20 مصوبه خروج زنان از کشور
38: 0:26 نقل قول جعلی منتسب به محسن رضایی
00:30:10 تعداد سفارتخانههای خارجی در ایران
00:34:12 مهمانان «کنگره زنان تاثیرگذار» در تهران
00:36:17 فرمانده فراجا و برخورد با معترضان
پادکست فکتنامه را فرهاد و رضا اجرا میکنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکتنامهاند.
گفتوگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاشهای تیم فکتنامه برای درستیسنجی خبرها و نقلقولهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
مدیر هنری این پادکست، هیلا نیکوست و افشین صدری آن را تهیه میکند.
پادکست فکتنامه را میتوانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشنهای پادکست دریافت کنید.
فهرست فکتچکها و پیوندهایی که در این قسمت به آنها اشاره میکنیم یا در این هفته در سایت فکتنامه منتشر کردهایم:
کتابچه راهنمای راستیآزمایی
ادعای نادرست دولت درباره ایجاد یک میلیون شغل جدید
اتحادیه اروپا و قرار دادن نام یک سازمان در فهرست گروههای تروریستی
«مصوبه جدید درباره خروج زنان از کشور»
نقل قول جعلی منتسب به محسن رضایی
چند کشور در ایران سفارت دارند؟
تعداد زنان شرکتکننده در کنگره «بانوان تاثیرگذار»
فرمانده فراجا و برخورد با معترضان
playlist_add
Jan 26, 2023
«زمستان سخت»
این هفته در قسمت ۹۶ پادکست فکتنامه فکتچکها و سوژههای مختلفی را بررسی میکنیم و یکی از مهمترین سوژهها، «زمستان سخت اروپا»ست؛ عبارتی که ماههاست از زبان مسئولان جمهوری اسلامی شنیده میشود. در این قسمت نگاهی میکنیم به آمارها و فکتهایی که نشان میدهد وضعیت واردات و مصرف گاز طبیعی در اروپا چگونه است.
در ادامه درباره ناوهای سهند و سبلان صحبت میکنیم و به شایعهای میپردازیم که در مورد استخدام خلبانهای واکسننزده منتشر شده است.
مروری بر گلهای ملی علی دایی، رتبه زنان ایرانی در امید به زندگی و همچنین خبر نادرست حجاب اجباری در آمریکا نیز دیگر سوژههای این قسمت هستند.
در پایان نیز درباره خبرهای جعلی دستگیری و شکنجه حسن فیروزی صحبت میکنیم؛ شخصی که گفته میشد در زندان، منتظر اجرای حکم اعدام است اما خبرهایی که درباره او منتشر شده بود، جعلی بودند.
00:00:59 کتابچه راهنمای فکتچکینگ
00:05:13 آمارها درباره زمستان سخت اروپا
00:11:04 اینفوگرافیک زمستان سخت اروپا
00:19:32 ناو سهند و سبلان
00:30:38 واکسیناسیون خلبانان مجمع جهانی اقتصاد
00:37:18 گلهای ملی علی دایی
00:42:35 رتبه زنان ایران در امید به زندگی
00:46:18 حجاب اجباری در آمریکا
00:51:47 ماجرای پرونده حسن فیروزی
پادکست فکتنامه را فرهاد و رضا اجرا میکنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکتنامهاند.
گفتوگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاشهای تیم فکتنامه برای درستیسنجی خبرها و نقلقولهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
مدیر هنری این پادکست، هیلا نیکوست و افشین صدری آن را تهیه میکند.
پادکست فکتنامه را میتوانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشنهای پادکست دریافت کنید.
فهرست فکتچکها و پیوندهایی که در این قسمت به آنها اشاره میکنیم یا در این هفته در سایت فکتنامه منتشر کردهایم:
کتابچه راهنمای راستیآزمایی
زمستان سخت در اروپا؛ دادههای آماری چه میگویند؟
درستیسنجی اینفوگرافیک «زمستان سخت اروپا»
ماجرای ناو سهند و سبلان چه بود؟
ادعای شاخدار استفادهکردن سران غربی از خلبانهای واکسینهنشده
آمارهای علی دایی؛ چند گل با پا؟ چند گل با سر؟
ادعای شاخدار برقراری حجاب اجباری در مجلس ایالت میزوری آمریکا
آمار نادرست سردار نقدی درباره ارتقای رتبه ایران در شاخص امید به زندگی
playlist_add
Jan 19, 2023
آبسوزها
این هفته در پادکست فکتنامه، ابتدا درباره مستندی صحبت میکنیم که در فکتنامه ساختهایم و موضوع آن، نقش ایران در ارسال پهپاد به روسیه و کمک به این کشور در جنگ اوکراین است.
در ادامه به سراغ ریشه شعار زن، زندگی، آزادی میرویم و نگاهی میکنیم به وضعیت آزادیهای زنان در حکومت پهلوی. همچنین درباره کسری بودجه امسال ایران صحبت میکنیم.
خودروی آبسوز، سوژه دیگری است که به سراغش میرویم؛ «اختراعی» که پایه و اساس علمی ندارد. بررسی میکنیم که چرا برخی حکومتها تمایل دارند از «دستاوردهایی» صحبت کنند که شبهعلم است.
درباره تحریم اینترنت ایران و همچنین مصرف گاز در کشور نیز دو فکتچک را مرور میکنیم.
00:02:53 مستند «از انکار تا واقعیت؛ پهپادهای جمهوری اسلامی در اوکراین چه میکنند؟»
00:07:36 ریشههای شعار زن، زندگی، آزادی
00:21:22 ادعای نادرست تکذیب کسری بودجه
00:25:55 ادعای شاخدار خودروی آبسوز
00:41:36 مجوز عمومی اوفک برای حمایت از «آزادی اینترنت در ایران»
00:47:16 ادعای نادرست معادلبودن میزان مصرف گاز طبیعی در ایران و چین
پادکست فکتنامه را فرهاد و رضا اجرا میکنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکتنامهاند.
گفتوگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاشهای تیم فکتنامه برای درستیسنجی خبرها و نقلقولهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
مدیر هنری این پادکست، هیلا نیکوست و افشین صدری آن را تهیه میکند.
پادکست فکتنامه را میتوانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشنهای پادکست دریافت کنید.
فهرست فکتچکها و پیوندهایی که در این قسمت به آنها اشاره میکنیم یا در این هفته در سایت فکتنامه منتشر کردهایم:
مستند «از انکار تا واقعیت؛ پهپادهای جمهوری اسلامی در اوکراین چه میکنند؟»
شعار زن، زندگی، آزادی ارتباطی با سمینار حزب رستاخیز ندارد.
آیا وضعیت زنان ایران نسبت به دوران پهلوی بهتر شده است؟
ادعای نادرست تکذیب کسری بودجه
ادعای شاخدار خودروی آبسوز
مجوز عمومی اوفک برای حمایت از «آزادی اینترنت در ایران»
ادعای نادرست معادلبودن میزان مصرف گاز طبیعی در ایران و چین
playlist_add
Jan 12, 2023
«شایعه ترور»
شایعه ترور قاضی ابوالقاسم صلواتی در روزهای گذشته، یکی از اصلیترین جریانهای خبری نادرست در شبکههای اجتماعی است. در این اپیزود توضیح میدهیم که این خبر، چه زمینههایی داشته، از کجا شروع شده و چه کاربرانی در شبکههای اجتماعی به آن پرداختهاند.
همچنین درباره ادعای وزیر علوم دولت رئیسی صحبت میکنیم که گفته بود در اعتراضهای این چند ماه، خون از دماغ دانشجویان نیامده است. توضیح میدهیم که چرا این ادعا شاخدار است.
در ادامه ادعای نادرست درباره بهرهبرداری از آب ژرف را بررسی میکنیم و درباره دریافت اینترنت استارلینک روی موبایل صحبت میکنیم.
همچنین توضیح میدهیم که چرا ادعای وزیر کشور درباره اینکه در ایران چیزی به اسم لباس شخصی نداریم، شاخدار است.
00:06:42 خشونت علیه دانشجویان و ادعای شاخدار وزیر علوم
00:11:47 شایعه ترور قاضی صلواتی
00:28:34 دریافت اینترنت استارلینک روی موبایل
00:33:31 بهرهبرداری از آب ژرف
00:39:32 لباسشخصیها در ایران
پادکست فکتنامه را فرهاد و رضا اجرا میکنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکتنامهاند.
گفتوگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاشهای تیم فکتنامه برای درستیسنجی خبرها و نقلقولهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
مدیر هنری این پادکست، هیلا نیکوست و افشین صدری آن را تهیه میکند.
پادکست فکتنامه را میتوانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشنهای پادکست دریافت کنید.
فهرست فکتچکها و پیوندهایی که در این قسمت به آنها اشاره میکنیم یا در این هفته در سایت فکتنامه منتشر کردهایم:
خشونت علیه دانشجویان و ادعای شاخدار وزیر علوم
ارائه اینترنت ماهوارهای برای موبایل در آینده نزدیک
ادعای نادرست درباره آب ژرف با ظرفیت ۱۰۰۰ میلیارد مترمکعب
بررسی نحوه شکلگیری شایعه ترور قاضی صلواتی
ادعای شاخدار تکذیب وجود لباس شخصی
playlist_add
Jan 7, 2023
۷۲ ساعت و ۴۸ دقیقه پنهانکاری
این اپیزود ویژه در سومین سالگرد شلیک موشکهای پدافند سپاه به هواپیمای شماره ۷۵۲ اوکراین منتشر میشود؛ گاهشمار سرنگونی هواپیمایی که زمان سقوط تا قبول مسئولیت آن، ۷۲ ساعت و ۴۸ دقیقه بود.
این گاهشمار را پیشتر در انتهای اپیزود ۴۱ پادکست فکتنامه منتشر کرده بودیم و امسال همزمان با سالگرد سرنگونی، آن را به صورت جداگانه و در قالب یک اپیزود ویژه منتشر میکنیم.
گاهشمار وقایع سقوط هواپیمای اوکراینی (از لحظه سقوط تا قبول مسئولیت)
playlist_add
Jan 5, 2023
تبلیغات خودجوش!
این هفته در پادکست فکتنامه، ادعای علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی را درباره سالگرد قاسم سلیمانی بررسی میکنیم. توضیح میدهیم که چرا برخلاف گفته او درباره «خودجوش» بودن و «نبودن تبلیغات»، سالگرد مراسم قاسم سلیمانی در سطوح مختلف نظام تبلیغ شده است. هشتگ «جانفدا» دیگر موضوعی است که به آن میپردازیم؛ هشتگی که ادعا میشود داغترین کلیدواژه جهان بوده است. نشان میدهیم که چرا چنین چیزی درست نیست.
در ادامه به سراغ ادعای حسین طائب، مشاور فرمانده سپاه میرویم که ادعا میکند کشورهای به قول او پیشرفته، «بارها» سعی در مخفیکاری در شلیک پدافند به هواپیمای خودی شدهاند.
قدرت در میان اعضای خانواده رهبر جمهوری اسلامی، ادعای کشف محموله سلاح و همچنین تاریخچه قیمت دلار هم از دیگر سوژههای این هفته پادکست فکتنامه است.
00:01:52 تبلیغات سالگرد قاسم سلیمانی
00:10:36 هشتگ جانفدا
00:15:08 تاریخچه شلیک به هواپیمای خودی
00:23:22 قدرت در خانواده رهبر جمهوری اسلامی
00:33:23 ادعای کشف محموله سلاحهای آمریکایی
00:41:16 وضعیت دلار در دولت ابراهیم رئیسی
پادکست فکتنامه را فرهاد و رضا اجرا میکنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکتنامهاند.
گفتوگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاشهای تیم فکتنامه برای درستیسنجی خبرها و نقلقولهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
مدیر هنری این پادکست، هیلا نیکوست و افشین صدری آن را تهیه میکند.
پادکست فکتنامه را میتوانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشنهای پادکست دریافت کنید.
فهرست فکتچکها و پیوندهایی که در این قسمت به آنها اشاره میکنیم یا در این هفته در سایت فکتنامه منتشر کردهایم:
ادعای شاخدار خامنهای درباره تبلیغات مراسم سالگرد قاسم سلیمانی
ادعای نادرست درباره داغشدن هشتگ جانفدا در سطح جهانی
تاریخچهای از شلیکهای موشکی به هواپیماهای مسافری
بررسی ادعای تسنیم درباره «خویشتنداری» رهبر جمهوری اسلامی از تقسیم پست میان اقوام
کشف محموله سلاحهای آمریکایی در استان خراسان شمالی
آمار نادرست هواداران دولت در مقایسه افزایش قیمت ارز در دولت رئیسی و دولتهای سابق
playlist_add
Dec 29, 2022
مکتبخانه
این هفته در پادکست فکتنامه برخلاف بیشتر اپیزودها که فکتچکهای هفته را مرور میکنیم، به سراغ یکی از پروژههای فکتنامه به نام «مکتبخانه» رفتهایم. انیمیشنهای مکتبخانه مجموعهای از مفاهیم و ابزارها را معرفی میکنند که همه میتوانند با استفاده از آنها، توان بیشتری برای مواجه شدن با خبرها را داشته باشند.
در این قسمت، این مفاهیم را توضیح میدهیم:
* حباب اطلاعاتی
* گمراهی به دست گوگل
* استفاده از سایتهای خارجی برای گمراهی
* تبلیغات سیاسی
* منافع مادی در انتشار خبرهای نادرست
پادکست این هفته فکتنامه را فرهاد، سردبیر سایت فکتنامه اجرا میکند.
مدیر هنری این پادکست، هیلا نیکوست و افشین صدری آن را تهیه میکند.
پادکست فکتنامه را میتوانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشنهای پادکست دریافت کنید.
لینک انیمینشنهای مکتبخانه در سایت فکتنامه:
https://factnameh.com/fa/education?count=24
لینک انیمیشنهای مکتبخانه در یوتیوب:
https://www.youtube.com/watch?v=TJrAqe4W7OM&list=PLeh21A87yYofVc9Y_j0c7-aXvIFj4aGJc
playlist_add
Dec 22, 2022
ادعای بمبگذاری در شیراز
این هفته در پادکست هفتگی فکتنامه به سراغ ابهامهایی درباره ادعای بمبگذاری در شیراز میرویم؛ ادعایی که منجر به دستگیری پنج ورزشکار شده است. توضیح میدهیم که چرا درباره مکان و نحوه بمبگذاری، تناقضها و ایرادهای مختلفی به چشم میخورد.
سه فکتچک درباره وضعیت حقوق زنان در آمریکا داریم و در ادامه به این سوال پاسخ میدهیم که: «آیا برداشت گسترده پول از بانکها اقتصاد ایران را مختل میکند؟»
در پایان نیز توضیح میدهیم که چرا ادعای تکراری رهبر جمهوری اسلامی درباره تشکیل داعش به دست آمریکا، ادعایی نادرست است.
00:01:29 آیا شب ۴ آبان در شیراز بمبگذاری شده؟
00:22:37 ادعای گمراهکننده ناامنی آمریکا برای زنان
00:29:00 زندانیان زن در آمریکا
00:31:55 قتل ۲۵۰ زن در خیابانهای آمریکا بهدست پلیس
00:35:00 برداشت گسترده پول از بانکها و اقتصاد ایران
00:44:39 ادعای تشکیل داعش به دست آمریکا
پادکست فکتنامه را فرهاد و رضا اجرا میکنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکتنامهاند.
گفتوگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاشهای تیم فکتنامه برای درستیسنجی خبرها و نقلقولهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
مدیر هنری این پادکست، هیلا نیکوست و افشین صدری آن را تهیه میکند.
پادکست فکتنامه را میتوانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشنهای پادکست دریافت کنید.
فهرست فکتچکها و پیوندهایی که در این قسمت به آنها اشاره میکنیم یا در این هفته در سایت فکتنامه منتشر کردهایم:
آیا شب ۴ آبان در شیراز بمبگذاری شده؟
ادعای گمراهکننده سخنگوی دولت درباره زندانیان زن در آمریکا
ادعای گمراهکننده سخنگوی دولت درباره قتل ۲۵۰ زن در خیابانهای آمریکا بهدست پلیس
ادعای گمراهکننده ناامنی آمریکا برای زنان
آیا برداشت گسترده پول از بانکها اقتصاد ایران را مختل میکند؟
ادعای تشکیل داعش به دست آمریکا
playlist_add
Dec 15, 2022
آغاز اعدامها
اعدام دو نفر از افرادی که پس از شروع اعتراضهای اخیر دستگیر شدهاند، آغاز شده است و مقامات ایران میگویند، اتهام آنها محاربه بوده است.
ما نیز در پادکست این هفته، ابتدا ادعای نادرست عبدالله گنجی را درباره اینکه در ایران به کودک ۱۵ ساله محارب گفته نمیشود بررسی میکنیم و بعد به سراغ هفت ابهام و ایراد حقوقی به روند محاکمه متهمان پرونده روحالله عجمیان میرویم؛ یک بسیجی که در جریان درگیریهای اخیر کشته شده است` .
ادعای شاخدار دریادار تنگسیری درباره تلفات ایران در جنگ نفتکشها، ارتباط فرزند انسیه خزعلی با شرکت ویپیان در کانادا، ادعای ابراهیم رئیسی درباره اینکه ایران فساد سیستماتیک ندارد و درستیسنجی یک ویدئو مربوط به خودروی انتظامی که شهروندی را در بومهن زیر میگیرد، دیگر سوژههایی هستند که این هفته به آنها میپردازیم.
00:03:14 اتهام محاربه نوجوانان در ایران
00:14:45 ابهامهای روند محاکمه متهمان پرونده روحالله عجمیان
00:31:31 تلفات ایران در جنگ نفتکشها
00:36:22 رابطه حمید رضازاده و شرکت بترنت
00:39:40 فساد سیستماتیک در ایران
00:46:13 ویدئوی زیر گرفتن معترضان با ماشین نیروی انتظامی
پادکست فکتنامه را فرهاد و رضا اجرا میکنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکتنامهاند.
گفتوگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاشهای تیم فکتنامه برای درستیسنجی خبرها و نقلقولهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
مدیر هنری این پادکست، هیلا نیکوست و افشین صدری آن را تهیه میکند.
پادکست فکتنامه را میتوانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشنهای پادکست دریافت کنید.
فهرست فکتچکها و پیوندهایی که در این قسمت به آنها اشاره میکنیم یا در این هفته در سایت فکتنامه منتشر کردهایم:
ادعای نادرست عبدالله گنجی درباره بیسابقه بودن اتهام محاربه برای کودکان در ایران
فکتها و ابهامها در ماجرای اعدام نوید افکاری
ابهامهای قانونی در اجرای حکم اعدام روحالله زم
از ماجرای سه جوان محکوم به اعدام چه میدانیم؟
هفت ابهام و ایراد حقوقی به روند محاکمه متهمان پرونده روحالله عجمیان
ادعای شاخدار دریادار تنگسیری درباره تلفات جنگ نفتکشها
بررسی رابطه حمید رضازاده و شرکت بترنت
ادعای نادرست ابراهیم رئیسی درباره فساد در حکومت
ویدیو زیر گرفتن معترضان با ماشین انتظامی در بومهن
playlist_add
Dec 8, 2022
گشت ارشاد، نشر گمراهی
این هفته در پادکست فکتنامه درباره خبری صحبت کنیم که با تیتر نادرست «گشت ارشاد تعطیل شد» هم در رسانههای ایرانی و هم در رسانههای دیگر کشورها منتشر شد. توضیح میدهیم که منبع این خبر چه بود و چگونه یک اظهارنظر در قم، زمینه بازتاب جهانی خبری نادرست شد.
در ادامه از تجارت پرسود ویپیان در ایران میگوییم و توضیح میدهیم که چرا این ادعا که نیروهای امنیتی و انتظامی در ایران از ماده مخدر کاپتاگون استفاده میکنند، ادعایی بیاساس است.
ادعای شاخدار هزینه ۵۵ هزار میلیارد دلاری رسانهای آمریکا در حمایت از معترضان، ادعای شاخدار رتبه اول ایران در شاخصهای سلامت و همچنین فکتچکهایی درباره افشای اطلاعات کاربران تلگرام در هند و عکس قدیمی یک کامیون در هواداری از رهبر جمهوری اسلامی، دیگر سوژههای این هفته هستند.
00:01:34 خبر تعطیلی گشت ارشاد
00:08:08 تجارت ویپیان در نظام جمهوری اسلامی
00:17:05 نیروهای امنیتی و انتظامی از ماده مخدر کاپتاگون استفاده میکنند
00:22:13 هزینه ۵۵ هزار میلیارد دلاری رسانهای آمریکا برای کمک به معترضان در ایران
00:27:07 ادعای رتبه اول ایران در شاخصهای سلامت
00:30:48 افشای اطلاعات ادمینهای تلگرام در هند
00:34:07 عکس قدیمی کامیون در هواداری از رهبر جمهوری اسلامی
پادکست فکتنامه را فرهاد و رضا اجرا میکنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکتنامهاند.
گفتوگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاشهای تیم فکتنامه برای درستیسنجی خبرها و نقلقولهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
مدیر هنری این پادکست، هیلا نیکوست و افشین صدری آن را تهیه میکند.
پادکست فکتنامه را میتوانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشنهای پادکست دریافت کنید.
فهرست فکتچکها و پیوندهایی که در این قسمت به آنها اشاره میکنیم یا در این هفته در سایت فکتنامه منتشر کردهایم:
ماجرای خبر تعطیلی گشت ارشاد
تجارت ویپیان در نظام جمهوری اسلامی
آیا نیروی سرکوب در ایران مخدر کاپتاگون مصرف میکند؟
ادعای شاخدار فرمانده سپاه تهران بزرگ درباره هزینه ۵۵ هزار میلیارد دلاری آمریکای در ایران
ادعای شاخدار وزیر بهداشت درباره جایگاه ایران در شاخصهای سلامت
آیا تلگرام اطلاعات کاربران خود را به دادگاه داده است؟
کانال تلگرامی سپاه و عکس قدیمی پشتنویسی یک کامیون در حمایت از رهبر جمهوری اسلامی
playlist_add
Dec 1, 2022
روایتهای موازی
این هفته در پادکست فکتنامه، رشتهتوییتی را بررسی میکنیم که یک مستندساز طرفدار حکومت ایران نوشته است؛ رشتهتوییتی درباره نحوه کشتهشدن کیان پیرفلک، کودک ۱۰ ساله اهل ایذه. توضیح میدهیم که چرا این رشتهتوییت، قابل استناد نیست و چه ابهامهایی درباره روایت آن وجود دارد. در ادامه نیز بررسی میکنیم که در هفتههای گذشته، چگونه روایتهای موازی درباره نحوه کشتهشدن جانباختگان در ایران منتشر شد.
نقلقولهایی درباره پوشش زنان اروپایی و همچنین نقل قولی از سفیر عربستان درباره توصیه محمدرضا شاه درباره دامن کوتاه هم، بخش دیگری از فکتچکهای این هفته است.
اندروید ملی و وضعیت اشتغال در ایران دو سوژه دیگر این قسمتند.
در پایان هم کامنتهای شنوندگان را مرور میکنیم و به آنها پاسخ میدهیم.
00:01:30 نحوهی کشتهشدن کیان پرفلک
00:19:13 ادعای شاخدار محمدحسین راجی درباره پوشش زنان اروپایی
00:28:22 نقل قول از سفیر عربستان درباره توصیه محمدرضا شاه درباره دامن کوتاه زنان
00:35:44 اندروید ملی
00:41:25 ادعای گمراهکننده درباره ایجاد فرصت شغلی
00:46:00 کامنت شنوندگان پادکست
پادکست فکتنامه را فرهاد و رضا اجرا میکنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکتنامهاند.
گفتوگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاشهای تیم فکتنامه برای درستیسنجی خبرها و نقلقولهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
مدیر هنری این پادکست، هیلا نیکوست و افشین صدری آن را تهیه میکند.
پادکست فکتنامه را میتوانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشنهای پادکست دریافت کنید.
اشاره: در بخش مربوط به تاریخ روابط شاه ایران و عربستان، اطلاعات مربوط به خاطرات اسدالله علم را با کمکگرفتن از گردانندگان پادکست «شاه و من؛ یادداشتهای امیر اسدالله عَلَم» به دست آوردیم. از این دوستان ممنونیم.
فهرست فکتچکها و پیوندهایی که در این قسمت به آنها اشاره میکنیم یا در این هفته در سایت فکتنامه منتشر کردهایم:
اعتبارسنجی روایت طرفداران حکومت از نحوه کشتهشدن کیان پیر فلک
ادعای شاخدار محمدحسین راجی درباره پوشش زنان اروپایی
نقل قول از سفیر عربستان درباره توصیه محمدرضا شاه درباره دامن کوتاه زنان
از اندروید ملی چه میدانیم؟
ادعای گمراهکننده وزیر کار در مورد فرصتهای شغلی ایجادشده
playlist_add
Nov 24, 2022
دود سبزرنگ در جوانرود
این هفته در پادکست هفتگی فکتنامه به سراغ ویدیوها و شواهدی میرویم که از جوانرود منتشر شدهاند؛ تصاویری که در آنها دود سبزرنگ وجود دارد و این سوال را به وجود میآورد که این دود میتواند ناشی از چه موادی باشد. ابتدا توضیح میدهیم که چگونه اشتباه فکتنامه در یک توییت باعث انتشار باوری نادرست شد و در ادامه توضیح میدهیم که این دود میتواند از چه چیزهایی باشد.
در ادامه پادکست این هفته، ویدیوهای مربوط به درگیریهای خوزستان را مرور میکنیم و کمی از ادامه خبرها و ادعاهای نادرست درباره شرکت ابرآروان میگوییم.
توده گاز متان در جنوب تهران و بررسی عم…
playlist_add
Nov 17, 2022
تحریم ابرآروان
در این قسمت از پادکست فکتنامه ابتدا به سراغ سوژهای میرویم که هفتههاست درباره آن صحبت میکنیم؛ روایت مقامات جمهوری اسلامی درباره نحوه برخورد و کشتهشدن معترضان. ابتدا ادعای شاخدار استفادهنکردن از تیر جنگی علیه معترضان را بررسی میکنیم و در ادامه فکتهایی را درباره کشتهشدن مهدی حضرتی در خرمدشت کرج و خدانور لجهای در زاهدان مرور خواهیم کرد.
تحریم ابرآروان، دیگر سوژه اصلی این قسمت است و به غیر از آن فکتچکهایی را درباره راهپیمایی ۱۳ آبان، رفراندوم جمهوری اسلامی، نامه نمایندگان درباره برخورد با معترضان و شایعه تعطیلی مرکز اسلامی ه…
playlist_add
Nov 10, 2022
گشت ارشاد و ونهایش
این هفته پادکست فکتنامه را با ادعایی شاخدار درباره تعداد ونهای گشت ارشاد تهران آغاز میکنیم و از دلیل شادینکردن بازیکنان استقلال بعد از دریافت سوپرجام میگوییم.
بررسی واقعیبودن ویدئوی زلینسکی و پهپاد ایرانی، سهم اینستاگرام از تجارت الکترونیک ایران و آمارهای مربوط به اشتغال هم، دیگر موضوعاتی است که در قسمت ۸۵ از پادکست فکتنامه به آن پرداختهایم.
00:01:45 تعداد ونهای گشت ارشاد
00:16:52 نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی در گشت ارشاد
00:20:36 خوشحالینکردن بازیکنان استقلال
00:24:21 زلینسکی و پهپاد
00:29:03 سهم اینستاگرام از تجارت الکترونیک در ایران
00:35:3…
playlist_add
Nov 3, 2022
پلیس یا پلیسنما؟
قسمت ۸۴ پادکست فکتنامه نیز همچون چند قسمت گذشته، به وقایع این روزهای ایران میپردازد؛ اعتراضهای سراسری مردم در پی کشتهشدن مهسا امینی در تهران و خبرهایی که مربوط به هفتههای پس از آن است.
ابتدا کمی درباره جزئیات بیشتر تیراندازی در شاهچراغ و بیانیههای داعش صحبت میکنیم و بعد از آن به سراغ سوژه اصلی این قسمت یعنی استفاده نهادهای رسمی و رسانههای نزدیک به حکومت از عبارتهایی چون «پلیسنما» و «کشتهسازی» میرویم؛ تلاش برای انکار اینکه یگان ویژه به معترضان شلیک میکند و اموال آنها را در خیابان از بین میبرد.
در ادامه فکتچکهای کوتاهی ر…
playlist_add
Oct 27, 2022
روزهای پرالتهاب؛ از اوین تا شاهچراغ
قسمت هشتاد و سوم پادکست هفتگی فکتنامه نیز مانند چند قسمت قبلی، متاثر از روزهای پرالتهاب در ایران است.
ابتدا کمی درباره حمله مسلحانه شاهچراغ و همچنین آتشسوزی و درگیریها در زندان اوین صحبت میکنیم و بعد از آن به سراغ ادعاهای خبرگزاری فارس درباره راهپیمایی ۲۲ اکتبر در برلین خواهیم رفت.
خبرهای نادرست درباره ربودن علی دایی در سقز، اعتراضهای دانشآموزان در ایران، خبرهای نادرستی که به سنتکام درباره اعتراضهای ایران نسبت داده میشود و همچنین موضوع فروش پهپادهای ایرانی به روسیه، دیگر موضوعاتی هستند که در این قسمت آنها رو بررسی خواهیم کرد و بیش…
playlist_add
Oct 20, 2022
فیکهای ساختگی!
مثل این چند هفته بیشتر سوژههای این اپیزود پادکست فکتنامه هم مربوط به اعتراضهای سراسری در ایران است.
ابتدا کمی درباره یکی از روشهای پخش دیساینفورمیشن صحبت کردیم که توسط روسیه زیاد استفاده میشود و اخیرا در ایران هم دیده شده است. منسوب کردن اطلاعات نادرست و گافهای ساختگی به طرف مقابل یکی از شیوههای پخش دیساینفورمیشن روسیه است که اخیرا موارد مشابه آن را در ایران هم میبینیم. جعل زیرنویس تلویزیون ایران اینترنشنال و تیتر ساختگی به نقل از بیبیسی فارسی که توسط مدیر روزنامه همشهری منتشر شد نمونههایی از این تکنیک است.
بعد از آن درب…
playlist_add
Oct 13, 2022
خطرات دیساینفورمیشن
این هفته هم در پادکست فکتنامه، به سراغ موضوعاتی میرویم که همه آنها به نوعی مربوط به اعتراضهای سراسری در ایران است.
ابتدا کمی درباره دیساینفورمیشن و روشهای پخش آن صحبت میکنیم. یکی از این راهها تولید سناریوهای موازی و جایگزین درباره یک واقعه است. به همین بهانه ماجرای نیکا شاکرمی را توضیح میدهیم. دختر جوانی که ابهامها درباره مرگش در هفته گذشته بسیار خبرساز شد. در این قسمت برخی از روایتهای متعدد و بعضا متناقض منابع حکومتی را مرور میکنیم; از صدا و سیما و تسنیم تا روایت یک فعال سیاسی.
بعد از آن به سراغ ویدیویی از خبرگزاری فارس میرویم ک…
playlist_add
Oct 6, 2022
ادامه اعتراضات در ایران
این هفته در پادکست فکتنامه، به سراغ سوژههایی میرویم که همه آنها به نوعی مربوط به اعتراضهای سراسری در ایران است.
ابتدا از استارلینک میگوییم و توضیح میدهیم که اینترنت ماهوارهای این شرکت چگونه کار میکند و چه موانع فنی و قانونیای بر سر راه استفاده از آن در ایران وجود دارد. در ادامه هم کمی درباره اتحادیه بینالمللی مخابرات و وضعیت عضویت ایران در ایران صحبت میکنیم.
فکتچکهای دیگری که در این قسمت به آنها میپردازیم، به نوعی مربوط به تصاویری هستند که این روزها در شبکههای اجتماعی منتشر میشوند؛ ویدئوهایی که قدیمی هستند، عکسهای جعل…
playlist_add
Sep 29, 2022
اعتراضات سراسری
این هفته در پادکست فکتنامه، از اعتراضات ایران میگوییم و در ابتدا توضیح میدهیم که چرا در این روزها که صدها و خبر و ادعا منتشر میشود، اهمیت درستیسنجی و همچنین نشر خبرهای درست، بیشتر از همیشه است.
از ادعای شاخدار ابراهیم رئیسی درباره وضعیت مردمسالاری در ایران میگوییم و دو پرونده مهم این هفته را مرور میکنیم؛ پروژه اینترنت ماهوارهای استارلینک و همچنین پرونده حدیث نجفی، دختر جوانی که در کرج جان خود را بر اثر شلیک ماموران از دست داده است.
در ادامه به سراغ اسناد مربوط به حضور آمبولانس در خدمت ماموران میرویم و از ادعای نادرستی میگویی…
playlist_add
Sep 22, 2022
مهسا امینی
این هفته در پادکست فکتنامه، از مهسا امینی صحبت میکنیم؛ زن جوان ۲۲ سالهای که ماموران گشت ارشاد او را در تهران دستگیر کردند و ساعاتی بعد در حالی که در بازداشت بود، به کما رفت و سه روز بعد جان خود را از دست داد.
ابتدا بررسی میکنیم که چرا ادعای نیروی انتظامی مبنی بر «مرگ ناگهانی» او، قابل استناد نیست و باید در آن تردید کرد.
در ادامه، توضیح میدهیم که چرا ادعای فرمانده انتظامی تهران بزرگ مبنی بر اینکه لباس مهسا امینی بعد از بازداشت تغییر کرده است، ادعایی شاخدار است.
فکتچک دیگری که به آن میپردازیم، ادعای شاخدار ابراهیم رئیسی درباره «خودجوش»…
playlist_add
Sep 15, 2022
ملکه الیزابت
سوژه اصلی قسمت ۷۷ پادکست هفتگی فکتنامه، ملکه الیزابت و خاندان سلطنتی بریتانیاست. ابتدا کمی درباره اختیارات قانونی پادشاهی در بریتانیا صحبت میکنیم و در ادامه توضیح میدهیم که چرا شایعه نسبت خونی بین ملکه الیزابت و پیامبر اسلام، شایعهای نادرست است.
فکتچکهایی درباره یک ویدیو که به اشتباه منسوب به ملکه الیزابت شده و ماجرای تعلیق یک گزارشگر رادیویی به خاطر انتقاد به سوگواری برای ملکه هم دو فکتچک دیگر این هفتهاند.
در این قسمت به غیر از ماجراهای مربوط به درگذشت ملکه بریتانیا، درباره تعداد شرکتکنندگان در مراسم اربعین امسال، نامهای که ر…
playlist_add
Sep 8, 2022
پادمانها و ابهامها
موضوع اصلی قسمت ۷۶ پادکست فکتنامه، «پادمانها» و نگاهی به اصلیترین ابهامهایی است که درباره فعالیتهای هستهای ایران وجود دارد؛ قرارگاهها و سایتهایی که آژانس بینالمللی انرژی اتمی میگوید در آنها نشانههایی از فعالیتهای غیرقانونی وجود دارد و ایران هم همواره وجود این فعالیتها را تکذیب کرده است.
گزارشهای گمراهکننده و نادرست ابراهیم رئیسی و رسانههای دولتی درباره عملکرد دولت هم، بخش دیگری از پادکست فکتنامه است. ایجاد شغل، گسترش فیبر نوری، سرعت اینترنت و زیرساختها و تماشاگران سینما از جمله این آمارها هستند.
فکتچکهایی در…
playlist_add
Sep 1, 2022
خانواده پهلوی و مسئله جانشینی
قسمت ۷۵ پادکست هفتگی فکتنامه، مرور مهمترین فکتچکهایی است که در هفته گذشته در سایت فکتنامه منتشر کردهایم.
در این قسمت ابتدا ادعاهای نادرست ابراهیم رئیسی را درباره وضعیت تورم در ایران بررسی میکنیم و پس از آن به سوژهای میپردازیم که مربوط به مصاحبه فرح پهلوی، شهبانوی سابق ایران است؛ او در این مصاحبه گفته است اگر در ایران قانون مشروطه وجود داشت، ولایتعهدی بعد از پسرش، به نور پهلوی، نوه او میرسید؛ گفتهای که مطابق با متن قانون مشروطه نیست.
فکتچکهایی درباره ادعای پاکسازی چاکراها، ادعای نادرست درباره یک ویدئو که گفته میشود مربوط…
playlist_add
Aug 25, 2022
رژه پیامبران در خیابانهای ایران
در قسمت هفتاد و چهارم پادکست هفتگی فکتنامه، مثل هر هفته، فکتچکها و مقالههایی را که در سایت فکتنامه منتشر کردهایم مرور میکنیم.
ابتدا توضیحی درباره پرونده فولاد مبارکه میدهیم و بعد به سراغ مساله فقر کودکان در شهر کلیولند آمریکا میرویم؛ موضوعی که در تلگرام فارسی به آن پرداخته شده بود.
فکتچکهایی درباره یک بروشور جعلی که ادعا میشود در بریتانیا برای تبلیغ پدوفیلیا منتشر شده و همچنین توضیحاتی درباره ماهواره خیام، دیگر سوژههای این هفتهاند.
فرهاد هم در این قسمت ماجرای فکتچکی را تعریف میکند که درباره یک ویدئوی مناسبتی است؛ وید…
playlist_add
Aug 18, 2022
قمهزنی در حیاط سفارت انگلیس!؟
در قسمت هفتاد و سوم پادکست هفتگی فکتنامه، پیش از آنکه چند سوژه درستیسنجی روز را پیگیری کنیم، توضیح میدهیم که چگونه با انتشار عکسهای هوایی از نقشههای مربوط به دهه ۴۰ شمسی، ابهامها در زمینه تخریب منازل در روستای روشنکوه از بین رفت؛ نقشههایی که نشان میداد در حدود شش دهه گذشته، تصرفی از سوی ساکنان بهایی این روستا انجام نشده و روستای آنها جزو مستثنائات به شمار میرود.
بعد از این توضیح، دو فکتچک قدیمی را مرور میکنیم؛ فکتچکهایی مربوط به ماه محرم که بحث درباره آنها دوباره در شبکههای اجتماعی داغ شده است. سوژه اول، مربوط به تاریخچه قمه…
playlist_add
Aug 11, 2022
تخریب در روشنکوه
این هفته در قسمت ۷۲ پادکست فکتنامه، ابتدا به سراغ پرونده تخریب خانه ساکنان بهایی روستای روشنکوه در مازندران میرویم؛ پروندهای که چند ابهام مهم درباره آن وجود دارد. ما در فرایند بررسی این سوژه به عکسها، سندها، مدارک قضایی، استشهادیههای محلی و نقشههایی درباره این روستا برخوردیم که در پادکست، بیشتر درباره آنها صحبت میکنیم.
سوژه بعدی، ادعای نادرستی است که درباره جداسازی دختر و پسر در دانشگاههای دنیا مطرح شده است و این گفته که چنین کاری، باعث افزایش رشد میانگین نمرات بوده است.
فکتچک پایانی هم، نگاهی به یک نقل قول جعلی منسوب به آلفرد هیچ…
playlist_add
Aug 4, 2022
آمار تنفروشی در ایران
این هفته در قسمت ۷۱ پادکست فکتنامه سوژههای مختلفی را بررسی میکنیم؛ ابتدا به سراغ ادعای شاخداری میرویم که در شبکههای اجتماعی پخششده و میگوید در برزیل دولت به مردم اجازه داده زورگیرها را زیر بگیرند و بکشند.
در ایران، ابتدا به این ادعای نادرست میپردازیم که میگوید «در ایران گشت ارشاد نداریم» و سپس به سراغ آمارهایی میرویم که درباره پدیده تنفروشی در ایران وجود دارد؛ پدیدهای که یافتن اعداد دقیق دربارهاش دشوار است و یکی از مسئولان ایران گفته در ایران به نسبت بقیه کشورها، صفر است.
در ادامه ماجراهای مربوط به عکس نوجوانی بدون حجاب مع…
playlist_add
Jul 28, 2022
جمعیت سهمیلیونی غدیر؟!
این هفته در اپیزود شماره ۷۰ پادکست فکتنامه به این ادعای نادرست میپردازیم که از سوی مقامات رسمی ایران مطرح شده است: «سه میلیون نفر در گردهمایی غدیر شرکت کرده بودند». توضیح میدهیم که با چه ابزارها و راهها و با چه سناریوهایی میتوان حداکثر تعداد افرادی که از چهار راه پارک ولی تا چهار راه ولیعصر تهران جا میشوند را محاسبه کرد و چرا این عدد بسیار کمتر از «سه میلیون نفری» است که اعلام شده است.
فکتچک دیگری که مرور میکنیم هم رشتهتوییتی است که ادعا میکند زینب ابوطالبی، مجری تلویزیون دختر حمید ابوطالبی، دیپلمات ایرانی است و میگوید شخص دیگری ب…
playlist_add
Jul 21, 2022
مستند «خامنهای و توطئه کرونا»
قسمت ۶۹ پادکست فکتنامه، نسخه صوتی مستندی است که چندی پیش با عنوان «خامنهای و توطئه کرونا» منتشر شد. در این مستند که نتیجه ماهها مطالعه و بررسی است، توضیح میدهیم که چگونه ذهنیت تئوری توطئه آیتالله خامنهای رهبر جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدای ورود کرونا به ایران، بر سرنوشت سلامت مردم تاثیر گذاشت و تحلیلها و تئوریهای او چگونه در ادامه باعث به وجود آمدن مشکلات جبرانناپذیر شد؛ از دستور برای جلوگیری از ورود واکسن فایزر و مدرنا تا تصمیمهایی که در زمینه واردات و تولید واکسن در ایران گرفته شد.
اما پیش از آنکه به این مستند بپردازیم، در ب…
playlist_add
Jul 14, 2022
حجاب اجباری
مساله حجاب اجباری، مهمترین سوژهای است که در قسمت ۶۸ پادکست هفتگی فکتنامه به آن میپردازیم. ابتدا مروری میکنیم بر چند فکتچکی که در سالهای گذشته با این موضوع منتشر کردهایم و بعد هم سخنان سروش دباغ، پژوهشگر دین را فکتچک میکنیم که گفته بود حجاب اجباری، آرمان انقلاب نبوده و از سال ۱۳۶۲ در ایران تبدیل به قانون شده است. توضیح میدهیم که چرا این گفته، گمراهکننده است.
بررسی فکتهایی درباره تلسکوپ جیمز وب هم بخش دیگری از پادکست این هفته است.
یک فکتچک درباره وضعیت امنیت زنان در ایالات متحده و همینطور دو فکتچک درباره تورم در ایران و مصر…
playlist_add
Jul 7, 2022
باربی
اپیزود ۶۷ پادکست هفتگی فکتنامه را با باربی آغاز میکنیم؛ عروسکی که حسن رحیمپور ازغدی در سخنرانی خود گفته است از سوی پنتاگون ساخته شده. توضیح میدهیم که چرا این گفته شاخدار است و تاریخچه ساخت این عروسک را مرور خواهیم کرد.
دو فکتچک آمریکایی دیگر هم داریم که هر دو را موسی غضنفرآبادی، نماینده مجلس ایران گفته است؛ یکی درباره آمار فقرا در آمریکا و دیگری درباره آمار بیخانمانها در این کشور.
فکتچک یک عکس از میرزارضای کرمانی، قاتل ناصرالدین شاه و یک ویدئو که به اشتباه ادعا میشود مربوط به کتکزدن زنان ایرانی در عراق است، فکتچکهای تصویری ای…
playlist_add
Jun 30, 2022
گلوبال فکت در اسلو
بخش ابتدایی اپیزود ۶۶ پادکست هفتگی فکتنامه، گزارش فرهاد از نهمین کنفرانس سالانه فکتچکرها در اسلوی نروژ است. او درباره مهمترین اتفاقهایی صحبت میکند که در طول این کنفرانس چهار روزه مشاهده کرده است و کمی ما را با حال و هوای فکتچکینگ در دنیای امروز آشنا خواهد کرد.
کنفرانس تلویزیونی ابراهیم رئیسی و حاشیههای آن، چند فکتچک این هفته را به خود اختصاص داده است و مرور فکتچکهایی درباره یک «تونل اضافی» در جاده سرچم به اردبیل، پوشش سخنگوی وزیر امور خارجه روسیه در تهران، مقایسه قیمت خانه در تهران و لسآنجلس و البته فکتچکی درباره پرچمهای رنگ…
playlist_add
Jun 23, 2022
ماجراهای رونالدو و اسرائیل
این هفته در اپیزود ۶۵ پادکست فکتنامه، به سراغ مجموعهای از خبرهای نادرست درباره کریستیانو رونالدو و اسرائیل میرویم. خبرهای نادرستی که از منابع مختلفی تولید شدهاند اما صداوسیمای ایران، همه آنها را در این سالها به عنوان حقایقی درباره این ستاره پرتغالی مطرح کرده است؛ از ادعای نادرست رد کردن درخواست بازیکن اسرائیلی برای تعویض لباس تا دستندادن با نخستوزیر اسرائیل و خبر عکسی دستکاری شده که ادعا میکند رونالدو در آن از کودکان فلسطینی حمایت کرده است.
سوژه دیگری که این هفته در پادکست فکتنامه به آن اشاره میکنیم مربوط به حسین عبدالباقی، م…
playlist_add
Jun 16, 2022
نظامیان در سفارتخانه
این هفته در اپیزود ۶۴ پادکست فکتنامه پیش از مرور فکتچکهایی از دیگران، ابتدا به سراغ خودمان رفتیم و جملهای را فکتچک کردیم که هفته گذشته درباره رابطه بانک پاسارگاد با ستاد اجرایی امام گفته بودیم. یکی از مخاطبان در توییتر از ما درباره منبع این حرف سوال کرده بود و ما هم با مطالعه بیشتر درباره موضوع، ابتدا توضیح دادیم این تصور که بین این دو نهاد رابطهای وجود دارد از کجا آمده و بعد هم توضیح دادیم که چرا بهتر بود با احتیاط بیشتری در این باره صحبت کنیم.
سوژه دیگری که این هفته به آن پرداختیم، مساله حضور نظامیان در سفارتخانهها بود که به بهانه انت…
playlist_add
Jun 9, 2022
معمای ابر آروان
شرکت رایانهای ابر آروان که ارائهدهنده سرویسهای ابری (Cloud) در ایران است، در ماههای گذشته یکی از سوژههای اصلی خبری در فضای مجازی بوده است؛ شرکتی که با اتهام همکاری در محدودسازی اینترنت روبروست و مسئولان این شرکت، این اتهام را رد میکنند. در این قسمت از پادکست فکتنامه، بررسی میکنیم که نقش ابر آروان در محدودیت اینترنت در ایران چیست و به طور کلی، فعالیت و خدماتی که این شرکت ارائه میکند در چه بخشی از حکمرانی فضای مجازی در ایران قرار دارد.
به جز این، از شایعه جیرهبندی شدن مواد غذایی در اروپا و اینکه چرا این ادعا گمراهکننده است میگوییم.
و…
playlist_add
Jun 2, 2022
حامی مالی در قید حیات نیست
در این قسمت از پادکست فکتنامه، درباره موضوعات مختلفی صحبت میکنیم. ابتدا کمی درباره «وبینار آموزشی فکتنامه» که جمعه ۱۳ و ۲۰ خرداد برگزار میشود توضیح میدهیم و از متروپل آبادان و مستند جدید فکتنامه با نام «خامنهای و توطئه کرونا» صحبت خواهیم کرد.
در ادامه به فکتچک بازی فوتبال ایران و کانادا، ویروس جعلی فانوکس و همچنین وضعیت امنیت غذایی در ایران خواهیم پرداخت و پس از آن به سراغ یکی از سوژههای مهم روز یعنی فیلم سینمایی «عنکبوت مقدس» خواهیم رفت؛ فیلمی که روزنامه کیهان ادعا میکند حامی مالی صهیونیست دارد در حالی که این شخص چند سالی است ا…
playlist_add
May 26, 2022
ماجرای یک ویدیو در لرستان
این هفته در پادکست فکتنامه ابتدا درباره سوژه اصلی خبری این روزها، یعنی فاجعه فروریختن ساختمان متروپل در شهر آبادان صحبت میکنیم؛ اتفاقی که دهها کشتهوزخمی برجای گذاشت. اظهارنظرها، فیلمها، عکسها و خبرهایی که در این باره منتشر میشوند، مجموعهای از ابهامها را به وجود آوردهاند. توضیح میدهیم که این ابهامها چیست و چرا دسترسی نداشتن به اسناد و اطلاعات درباره مجوزهای ساخت این ساختمان، کار فکتچکینگ را برای ما دشوارتر میکند.
در ادامه به سراغ سوژه اصلی این قسمت یعنی ویدیویی میرویم که مربوط به درگیری پلیس با شهروندانی در لرستان است. ا…
playlist_add
May 19, 2022
گرانی
اعتراضها در ایران همچنان ادامه دارد و ما هم در این اپیزود، به سراغ یکی از دلایل اصلی شروع آن یعنی «طرح اصلاح نظام پرداخت یارانهای» رفتهایم؛ طرحی که در عمل باعث افزایش قابل توجه مواد غذایی اساسی در ایران شده است.
در این اپیزود، بررسی میکنیم که این گرانیها مربوط به چه کالاهایی است، چه قدر میتواند زندگی را در ایران سخت کند و آیا اقشار کمدرآمد میتوانند با وجود یارانههایی که دریافت میکنند، از پس افزایش قیمتها برآیند یا نه.
به غیر از آن به سراغ یک ادعای نادرست درباره امارات متحده عربی رفتیم. برخی از کاربران هوادار دولت ایران اعلام کرده…
playlist_add
May 12, 2022
قصه تکراریِ پوشش دانشجویان
این هفته در پادکست فکتنامه، سوژه اصلی ما باز هم پوشش اجباری در ایران است. در این قسمت، فکتچکی را مرور میکنیم که درباره گزارشی است که از برنامه ۲۰:۳۰ صداوسیما پخش شده و در آن گفته میشود که قوانین پوشش، محدود به دانشگاههای ایران نیست و همه دانشجویان در کشورهای بیرون ایران نیز باید چنین قوانینی را رعایت کنند؛ ادعایی شاخدار که بارها تکرار شده است.
موضوعات دیگری که به آنها میپردازیم:
00:00:29 کارگاه آنلاین فکتنامه و پوینتر با موضوع فکتچکینگ
00:04:14 ماجرای سفر خانواده قالیباف به ترکیه و ادامه حاشیههای آن
00:09:50 پوشش در دانشگاههای خارج از ایرا…
playlist_add
May 5, 2022
مورد عجیب نادر طالبزاده
اپیزود جدید پادکست فکتنامه، درباره نادر طالبزاده است؛ چهره مشهور و جنجالی که به تازگی درگذشت. او در زمانی که زنده بود یکی از مروجان تئوری توطئه در ایران بود و هنگامی که از دنیا رفت هم شایعهها و تئوریهای توطئهای درباره خانواده، پیشینه و فعالیتهایش منتشر شد.
در این اپیزود ابتدا بیشتر با کارها و فعالیتهای او آشنا میشویم و سپس به سراغ چند تئوری توطئهای میرویم که طالبزاده آنها را مطرح کرد؛ از مسموم کردن آب زمزم در عربستان تا مجموعه اطلاعات گمراهکنندهای که در جریان حمله ایران به پایگاه عینالاسد در عراق مطرح کرد.
در ادامه نیز به سر…
playlist_add
Apr 28, 2022
اپیزود قالیباف
این هفته در پادکست فکتنامه به غیر از مرور دو فکتچک از قالیباف، کمی هم درباره پرونده سفر خانواده او به ترکیه صحبت میکنیم؛ سفری که اظهارنظرهای ضدونقیض درباره آن زیاد است اما منابع کمی برای درستیسنجی ابعاد مختلف آن وجود دارد. گفتههای نادرست و غیرقابل اثبات قالیباف که به ترتیب درباره محدودیت نداشتن تحقیقوتفحص مجلس و همچنین سهم دولت از اقتصاد ایران است، باعث شد که نام این قسمت را «اپیزود قالیباف» بگذاریم.
در ادامه به ژاپن میرویم و از خبر گمراهکنندهای درباره ممنوعیت موی دم اسبی در ژاپن میگوییم. بعد از بررسی فکتچکهایی از یک انیمیشن د…
playlist_add
Apr 21, 2022
رئیسی و یک گواهی ابتدایی جعلی
این هفته در قسمت ۵۶ پادکست هفتگی فکتنامه ابتدا کمی درباره کامنتهای دلگرمکننده شنوندگان صحبت میکنیم و بعد از آن به سراغ ماجرای یک مدرک جعلی میرویم که میگویند مربوط به گواهینامه تحصیلی ابراهیم رئیسی است. توضیح میدهیم که در چه فرایندی، این سند جعلی حتی از سوی روزنامهنگاران نیز بازنشر میشود.
در ادامه پادکست، سوژه تعداد افغانستانیها در ایران را بررسی میکنیم و توضیح میدهیم که چرا عدد ۸ میلیون نفر که از سوی روزنامه جمهوری اسلامی اعلام شده، عددی غیرواقعی است و ما به آن نشان «شاخدار» دادهایم.
بعد از هفتهها، دوباره به سراغ سوژها…
playlist_add
Apr 14, 2022
شگفتانگیزان جامجمی
سوژه اصلی قسمت ۵۵ پادکست فکتنامه، مروری بر حضور کودکان و نوجوانان شگفتانگیز در صداوسیما و رسانههای رسمی ایران است؛ افرادی که اغلب نوجوانند با صفتهایی مثل «فرانخبه» یا «مخترع نابغه» معرفی میشوند و معمولا هم هیچ سند و مدرکی وجود ندارد که ادعای شگفتانگیزبودن آنها را ثابت کند. بهانه این بحث هم برنامه تلویزیونی عصر جدید است که این بار ادعا کرده یک جوان ۲۱ ساله از طریق سلولهای بنیادی مادرش، توانسته بینایی خود را به طور کامل به دست بیاورد؛ ادعایی که نادرست است.
اما به غیر از این سوژه، به سراغ رباتی میرویم که این روزها در اینستاگرام فارسی هم…
playlist_add
Apr 7, 2022
استادیوم مشهدی، آزمایشگاه اوکراینی
این هفته در قسمت جدید پادکست فکتنامه، هفت سوژه مختلف را که در روزهای گذشته فکتچک کردهایم، مرور خواهیم کرد. ابتدا به سراغ مادلین آلبرایت میرویم و باوری که میگوید او سالها پیش از ایران به خاطر نقشداشتن در «کودتای ۲۸ مرداد» عذرخواهی کرده است.
سپس به بهانه اظهارات وزیر بهداشت ایران، آمارها و شاخصهای کرونا در ایران را مرور میکنیم و در ادامه دو فکتچک ورزشی-سیاسی را بررسی خواهیم کرد. ابتدا از وضعیت اسرائیل در جذاب ورزشکاران دیگر کشورها خواهیم گفت و بعد هم ماجراهای تلخ استادیوم امام رضای مشهد را بازخوانی میکنیم؛ جایی که زنان باز هم اجاز…
playlist_add
Mar 31, 2022
فکتنامه در ۱۴۰۰
قسمت ۵۳ پادکست فکتنامه در روزی منتشر میشود که سه مناسبت دارد؛ روز جهانی درستیسنجی، پنجمین سالگرد تاسیس سایت فکتنامه و نخستین سالگرد شروعبهکار پادکست فکتنامه.
به همین مناسبت، در این قسمت ابتدا مروری میکنیم به کارنامه فکتنامه از نگاه آمارها و بعد به سراغ کامنتها و صداهایی میرویم که مخاطبان فکتنامه برای ما ارسال کردهاند. از همه کسانی که برای این قسمت ویژه، صدا فرستادهاند تشکر میکنیم.
در ادامه نامزدها و برندگان «شاخدار سال»، «سورپرایز سال» و «پرزحمتترین فکتچک سال» را به شما معرفی میکنیم. این قسمت یک جمعبندی و مرور ک…
playlist_add
Mar 24, 2022
سالها و نامها
در این قسمت از پادکست فکتنامه، به بهانه سال نو، به سراغ سوژههایی رفتیم که درباره نامگذاری سال جدید و همچنین پیامهای نوروزی رهبر و رئیسجمهور ایران است. ابتدا به ماجرای جنجالی نبود سفره هفتسین در پیام نوروزی رییسجمهور ایران پرداختیم و به این سوال پاسخ دادیم که رئیسجمهورهای ایران در چه سالهایی پیام نوروزی خود را کنار سفره هفتسین منتشر کردهاند. بعد هم به بهانه اشاره به آغاز قرن جدید در پیام نوروزی امسال و پارسال رهبر جمهوری اسلامی، به این سوال پاسخ دادیم که بالاخره قرن جدید از چه زمانی شروع میشود؟
بحث اصلی این قسمت اما درباره نام…
playlist_add
Mar 17, 2022
جنگ و تورم، غبار و سود سیگار
اپیزود ۵۱ پادکست فکتنامه در میانهی جنگ اوکراین، تورم، گرد و غبار خوزستان و در روزهایی منتشر میشود که مردم هنوز درگیر کرونا هستند؛ روزهای پایانی سال ۱۴۰۰.
در این قسمت، «هفت» فکتچک را مرور میکنیم که موضوعات مختلفی دارند؛ از جنگ اوکراین و زنی باردار زیر بمباران بیمارستان تا وضعیت تورم ایران و ترکیه و ادعایی درباره عمدیبودن تولید گرد و خاک در خوزستان.
00:02:00 آیا آمریکا تروریستهای داعش را به شرق اوکراین میفرستد؟
00:06:30 ماجرای زن باردار در بیمارستان کودکان اوکراین
00:12:41 ادعای حذف تارکوفسکی از لیست سایت آیامدیبی
00:16:50 مقایسه نرخ تورم ای…
playlist_add
Mar 10, 2022
مورد عجیب کاترین شکدم
در قسمت ۵۰ از پادکست هفتگی فکتنامه سعی میکنیم ببینیم اسناد و یافتهها درباره کاترین شکدم، چه میگوید. او روزنامهنگار و تحلیلگری است که مدتی در ایران،در رسانههای نزدیک به اصولگرایان و حتی در سایت رهبر جمهوری اسلامی، مطالبی را مینوشت و مدتی پیش اعلام کرد که در گفتوگو و مواجهه با رهبران ایران، به این نتیجه رسیده که جمهوری اسلامی به دنبال رسیدن به سلاح هستهای است؛ ادعایی که واکنشهای زیادی را در ایران به همراه داشته است.
در ادامه چند فکتچک از اوکراین را بررسی میکنیم و در پایان، به سراغ بررسی سوژهای میرویم که در آن اطلاعات نادرس…
playlist_add
Mar 3, 2022
درستیسنجی جنگ اوکراین
اپیزود ۴۹ پادکست هفتگی فکتنامه، به طور کامل به جنگ اوکراین و حمله روسیه به این کشور اختصاص دارد. در این قسمت ابتدا به سراغ بخشی از فکتچکهای سایت فکتنامه میرویم که جریان هدایتشده خبرهای نادرستی بوده که از سوی رسانههای ایران منتشر شده است.
در ادامه نیز مروری میکنیم بر عکسها، ویدئوها و خبرهایی که به بر اثر بیتوجهی روزنامهنگاران و دبیران رسانههای فارسی، به عنوان واقعیتهای این جنگ معرفی شدهاند، در حالی که واقعی نبودهاند.
در پایان هم چند ویدئو و عکس نادرست را که در شبکههای اجتماعی جهان به طور گسترده منتشر شدهاند، مرور خواهی…
playlist_add
Feb 24, 2022
طراحی کووید؛ ماجرای یک مستند «غیرعادی»
مستندی که روز ۲۷ بهمن ۱۴۰۰ با نام «طراحی کووید» یا PlanCovid از شبکه سه سیما پخش شد، اثری غیرعادی است؛ مستندی که ابتدا مخاطبان فکتنامه از ما خواستند ادعاهای مطرحشده در آن را بررسی کنیم اما هر چه جلوتر رفتیم، سوالات دیگری برایمان به وجود آمد.
مستند «طراحی کووید» در نگاه اول، فیلمی غیرفارسی است که به نظر میرسد دوبله شده است. در این قسمت میگوییم که چرا ظن شدید داریم که مستند، اساسا ساخته پخشکنندگان ایرانی آن باشد.
طراحی کووید که با هدف بررسی ریشههای به وجود آمدن ویروس کرونای جدید تهیه شده، مجموعهای از ادعاهای بیاساس و نادرست درباره منشا همه…
playlist_add
Feb 17, 2022
رتبه فضایی ایران
این هفته در پادکست فکتنامه، چهار سوژه اصلی را مرور میکنیم. ابتدا به سراغ موضوع «همسرکشی در ایران» میرویم؛ سوژهای که پس از اخبار مربوط به قتل ناموسی مونا حیدری در ایران، برای چندمین بار مطرح شده بود. خبرگزاری فارس، در یک اینفوگرافیک اعلام کرد که نرخ زنکشی در ایران، کمتر از نرخ شوهرکشی است. رضا در این قسمت توضیح میدهد که فرایند بررسی این ادعا چه بوده و چرا ما به آن نشان نادرست دادهایم.
یکی دیگر از موضوعاتی که در این قسمت به آن میپردازیم، مربوط به مساله استقراض دولت از بانک مرکزی و راهی است که دولت سیزدهم از طریق آن، منابع مالی خود را تامین…
playlist_add
Feb 10, 2022
کودکهمسری در ایران
انتشار خبر دردناک مربوط به قتل ناموسی و قربانی شدن مونا (غزل) حیدری، بار دیگر مساله کودکهمسری را در ایران مطرح کرده است زیرا او در سن زیر ۱۸ سالگی ازدواج کرده و دارای فرزند شده است. رضا در پادکست این هفته نتایج پژوهش خود را درباره آمارهای «رسمی» از ازدواج زیر ۱۸ سال در ایران ارائه میکند و به ما میگوید که وضعیت کودکهمسری در ایران چگونه است.
این هفته چند سوژه دیگر نیز در پادکست فکتنامه بررسی میشود. رضا و فرهاد ابتدا درباره جریانهایی صحبت میکنند که با هجو گروههای تئوری توطئه، به جنگ باورها و عقاید نادرست رفتهاند. در ادامه کمی درباره وض…
playlist_add
Feb 3, 2022
مومیاییهای فرازمینی!
این قسمت از پادکست هفتگی فکتنامه با مرور خبرهای مربوط به «جو روگن» چهره مشهور دنیای پادکست شروع میشود. فرهاد در این بخش توضیح میدهد که چه مسائلی برای سرویس «اسپاتیفای» به عنوان سرویس انحصاری پخش پادکست جو روگن به وجود آمده است و نقش انتشار نادرست مربوط به واکسیناسیون در این رابطه چیست.
در ادامه، مثل هر هفته به سراغ مرور فکتچکهایی میرویم که در سایت فکتنامه به آنها پرداختهایم. ابتدا کمی درباره مساله ماندگاری سویه امیکرون بر روی سطوح پلاستیکی و پوست میگوییم و بعد هم به فکتچکی میپردازیم که ادعایی است از کتابهای درسی. کتاب پایه شیمی…
playlist_add
Jan 27, 2022
واقعه گوهرشاد و شایعه گور دستهجمعی
اقعه گوهرشاد و شایعه گور دستهجمعی
این هفته در پادکست فکتنامه، سوژههای مختلفی را مرور میکنیم. ابتدا به سراغ ارزش تولید ناخالص داخلی ایران میرویم و از مشکلاتی میگوییم که در محاسبه آن وجود دارد. وجود دلار چند نرخی، میتواند باعث به وجود آمدن گمراهی در این زمینه شود و مثلا این طور به نظر آید که حجم اقتصاد ایران از کشورهایی مثل ترکیه و عربستان هم بیشتر است. در حالی که مساله، مربوط به نرخ واقعی دلار است.
یک فکتچک تاریخی که این هفته سایت فکتنامه منتشر کردیم، مربوط به حاشیههای خبری است که در شبکههای اجتماعی و سایتهای خبری بازتاب داشت؛ خب…
playlist_add
Jan 20, 2022
اپیزود شاخدارها
این هفته در پادکست فکتنامه، به سراغ سوژههایی رفتهایم که اغلب، شاخدارند. ابتدا ادعایی را بررسی میکنیم که از سوی ابراهیم رئیسی و برخی از رسانهها در ایران منتشر شده است. بر اساس این ادعا، رشد صادرات غیرنفتی ایران در زمان دولت رئیسی ۴۰ درصد افزایش داشته است. توضیح میدهیم که چرا به این ادعا نشان گمراهکننده دادهایم.
اما سه ادعایی که به آنها شاخدار دادهایم از این قرارند: ادعای مصطفی میرسلیم درباره تعداد کارمندان دولت در ایران، ادعای علیاکبر رائفیپور درباره اینکه به زودی همه سلاحهای مدرن در جهان از کار میافتند و ادعای معاون وزیر ب…
playlist_add
Jan 13, 2022
شایعه ویروس زامبی در شیان چین
شایعه همهگیری یک بیماری خطرناک در شهر شیان چین و بررسی دو گفته مسئولان ایرانی درباره خط فقر، موضوعاتی هستند که در این قسمت از پادکست هفتگی فکنامه به آنها میپردازیم. در عین حال بررسی میکنیم که آیا ناسا برای مواجهه با حیات فرازمینی، روحانیان را استخدام کرده است یا نه. به ژاپن میرویم تا ببینیم این شایعه که دولت این کشور در حال جمعآوری مایکروویو است، صحت دارد یا نه. در پایان نیز به نقش سید محمد خاتمی، رئیسجمهور پیشین ایران را در تعطیلی ایام فاطمیه میپردازیم و همچنین میبینیم رایهای کاربران به اپلیکیشن اینستاگرام، چه تاثیری بر سهام شرکت…
playlist_add
Jan 6, 2022
سلیمانی، «انتقام سخت» و شلیک به پرواز ۷۵۲ اوکراین
قسمت ۴۱ پادکست هفتگی فکتنامه، بازخوانی و مرور سه پرونده است. کشتهشدن قاسم سلیمانی در عراق و در پی آن حمله ایران به پایگاه عینالاسد و البته شلیک سپاه به هواپیمای پرواز شماره ۷۵۲ اوکراین، رویدادهایی بود که در سال ۱۳۹۸، در بازه زمانی کوتاهی روی داد. این اپیزود، مروری است بر آنچه فکتنامه در آن روزها انجام داد و بازخوانی خبرها و جریانهای خبری جعلی و نادرستی است که درباره قاسم سلیمانی، حمله به عینالاسد و شلیک به هواپیمای اوکراینی منتشر شد.
در پایان این قسمت نیز گاهشمار وقایع مربوط به شلیک به هواپیمای اوکراینی را مرور میکنیم؛ از ساعات اولی…
playlist_add
Dec 30, 2021
مستند حسن عباسی؛ کیسینجر خودخوانده مراسم حکومتی
این هفته در پادکست فکتنامه، نسخه صوتی مستندی را منتشر میکنیم که درباره یکی از چهرههای جنجالی ایران یعنی حسن عباسی است.
حسن عباسی متولد ۱۳۴۵، یکی از پرمخاطبترین مروّجان خبرهای ساختگی در میان جوانان حامی حکومت جمهوری اسلامی است. تشکلها و نهادهای وابسته به بسیج، به ویژه بسیج دانشجویی، از برگزارکنندگان اصلی مراسم سخنرانی عباسی در مناسبتهای گوناگون بودهاند. او نمونهای مثال زدنی از مبلّغان نظریههای ساختگی در ایران است که، با برخورداری از حمایتهای حکومتی، از دسترسی ویژه به تریبونهای عمومی برخوردارند. مبلّغانی که در جایگاه «اس…
playlist_add
Dec 23, 2021
ما، رسانه و سوگیریها
این قسمت از پادکست هفتگی فکتنامه، برخلاف هفتههای دیگر، مرور فکتچکها نیست بلکه مربوط به یکی از مهمترین موضوعات دنیای درستیسنجی یعنی «سوگیری» است.
یکی از اصلیترین دلایلی که موجب میشود ما در دام اخبار و اطلاعات نادرست بیافتیم، سوگیریهای ماست. در این قسمت سعی میکنیم توضیح دهیم که این سوگیریها چه هستند و چگونه میتوانیم با شناخت آنها بهتر با رسانههای متعدد و سیل خبرهای درست و نادرست روبهرو شویم.
پادکست این هفته فکتنامه را فرهاد اجرا میکند که سردبیر سایت فکتنامه است.
مدیر هنری این پادکست، آریا کیان و تهیهکننده آن افشین صد…
playlist_add
Dec 16, 2021
عوارض خروج
چهار فکتچک در این قسمت از پادکست هفتگی فکتنامه بررسی میشوند که اصلیترین آنها مربوط به خبر «افزایش نرخ عوارض خروج از کشور است»؛ خبری که در رسانههای مختلف با عنوان «نرخ پنج میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی عوارض خروج» منتشر شد و البته خبری اشتباه بود.
ابتدا توضیح میدهیم که اشتباه منابع اولیه در این زمینه چه بوده چرا این عدد، درست نیست. بعد هم به این بهانه، فرصتی پیدا میکنیم که کمی درباره یکی از پروژههای تیم «اصل ۱۹» یعنی «ایران بودجه» صحبت کنیم؛ سایتی که میتوانید به سادگی، اطلاعات زیادی را درباره بودجه ایران در آن پیدا کنید.
اما به غیر از این م…
playlist_add
Dec 9, 2021
موتور دیزلی، قرض بانکی
قسمت ۳۷ پادکست هفتگی فکتنامه درباره درستیسنجیهایی است که در هفته گذشته به آنها پرداختهایم و گزارشهای مربوط به هر موضوع را نیز در سایت فکتنامه منتشر کردهایم. این هفته ابتدا به سراغ فکتچکی میرویم که درباره پهنای باند اینترنت در ایران است؛ مطلبی که از قول وزیر ارتباطات در این باره گفته شده بود و ما ابتدا به آن نشان نادرست دادیم اما بعد از کامنت یکی از مخاطبان، فکتچک را تصحیح کردیم. فرهاد و رضا توضیح میدهند که این فرایند چگونه طی شد و میگویند که شما مخاطبان چگونه میتوانید اشکالات ما را تذکر دهید.
به جز این، ادعای رئیس دولت و فرماند…
playlist_add
Dec 2, 2021
حجاب اجباری، فکتهای ساختگی
مساله حجاب در ایران هم برای حکومت، موضوعی حیاتی است و هم در طول سالهای گذشته یکی از مهمترین موضوعاتی است که از سوی جامعه ایران پیگیری میشود. این هفته ابتدا میبینیم که چه ادعاهای نادرستی در کتابهای درسی مدارس ایران درباره حجاب وجود دارد و به این بهانه، فکتچکهایی را که با سوژه حجاب در فکتنامه بررسی کردهایم، مرور خواهیم کرد.
درستیسنجیهایی درباره صادرات قطعات ماشین به آلمان، استراق سمع باتری موبایلها و خطرناکبودن امواج وای-فای برای سلامتی نیز دیگر فکتچکهایی هستند که در ادامه به سراغشان میرویم.
فکتچکی درباره مصرف سوخت…
playlist_add
Nov 25, 2021
رد پای «حجاب» در وصیتنامه شهدا
این هفته در پادکست هفتگی فکتنامه به سراغ این ادعا میرویم که در ۸۰ درصد از وصیتنامههای شهدا، به حجاب توصیه شده است. میبینیم که این آمار اشتباه از کجا آمده و واقعیت چیست. دو موضوع بعدی که درباره آنها صحبت میکنیم، به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارتباط دارد؛ یکی درباره پیامکی است که از سوی یکی از ادارههای این وزارتخانه ارسال شده و در آن گفته شده که ناشران نمیتوانند نشانیهای خود در شبکههای اجتماعی را به صورت عمومی تبلیغ کنند و دیگری هم درباره بودجه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است.
قسمت ۳۵ پادکست فکتنامه با دو موضوع دیگر به پایان میر…
playlist_add
Nov 18, 2021
از mRNA تا بادکش
قسمت ۳۴ پادکست هفتگی فکتنامه سوژههای درستیسنجی مختلفی دارد؛ از درستیسنجیهای کرونا تا حیات وحش و بودجهها و طرحهایی که در کشور دربارهشان بحث میشود. اما در همان ابتدا، ادعای رهبر جمهوری اسلامی را درباره ضریب هوشی ایرانیان بررسی میکنیم.
پادکست این هفته با دو سوژه مربوط به پزشکی و کرونا ادامه پیدا میکند. ابتدا دقایقی درباره «دکتر رابرت مالون» صحبت میکنیم که در اواخر دهه ۸۰ میلادی یکی از نخستین پیشگامان مسیر ساخته شدن واکسنهای mRNA بوده اما در ماههای اخیر هر جا مینیشیند، میگوید این واکسنها یعنی واکسنهای ساختهشده از سوی شر…
playlist_add
Nov 11, 2021
گالیلهها
انتشار مقاله فکتنامه درباره ارزش علمی ادعاهای محمدعلی طاهری، بنیانگذار و ترویجکننده عرفان حلقه، واکنشهای زیادی از سوی هواداران او در پی داشت. خود آقای طاهری نیز در بیانیهای به صورت غیرمستقیم به این موضوع اشاره کرد؛ سوژهای که در قسمت قبلی پادکست فکتنامه نیز به آن پرداختیم و حالا در قسمت جدید، تلاش میکنیم به سوالاتی که در این زمینه وجود دارد پاسخ دهیم. این پاسخها در واقع شما را با الگوی واکنشهای طرفداران شبهعلم نیز آشنا میکند. به عنوان مثال یکی از مشهورترین استدلالهای آنها این است که «گالیله هم در زمان خودش فهمیده نشد.» در این…
playlist_add
Nov 4, 2021
محمدعلی طاهری و مبنای علمی عرفان حلقه
محمدعلی طاهری و مصاحبه او با تلویزیون ایران اینترنشنال، موضوع اصلی این قسمت از پادکست هفتگی فکتنامه است. در نیمه اول این قسمت، ابتدا توضیح میدهیم که عرفان حلقه چه میگوید و در ادامه بررسی میکنیم که نسبت صحبتهای آقای طاهری با علم چیست و تا چه حد، دارای ارزش علمی است.
اما به غیر از این بخش، فکتچکهای هفته را نیز مرور میکنیم؛ فرونشست زمین در ایران، ادعای علی اکبر رائفیپور درباره زیرساختهای اینترنت در ایالات متحده، دیده شدن کرم در موز و همچنین درخواست یهودیان قلب پاک برای پناهنده شدن به ایران.
پادکست فکتنامه را فرهاد و رضا اجرا میکنن…
playlist_add
Oct 28, 2021
دورهمی فکتچکرها در Global Fact
کنفرانس جهانی Global Fact 8 که هفته گذشته برگزار شد، مهمترین دورهمی فکتچکرهای جهان است و فکتنامه نیز به عنوان تنها سرویس درستیسنجی ایرانی در این همایش آنلاین، حضور داشت. فرهاد در این اپیزود از فکتنامه گزارش میدهد که در همایش امسال چه کسانی حضور داشتند و مهمترین صحبتها درباره درستیسنجی و روزنامهنگاری تحقیقی چه بود.
در ادامه نیز سه فکتچک این هفته را مرور میکنیم. اولین سوژه، نظرسنجی گالوپ و رضایت از ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور ایران است. در این بخش به سوال پاسخ میدهیم که چرا به خبر فارس درباره این نظرسنجی نشان نیمهدرست دادهایم.
ضمن…
playlist_add
Oct 21, 2021
مستند «علیاکبر رائفیپور؛ روایتگر برتر اخبار جعلی»
قسمت سیام پادکست هفتگی فکتنامه، نسخه شنیداری یک مستند درباره علیاکبر رائفیپور است؛ سخنران و چهره مشهوری که طرفداران زیادی دارد و در بسیاری از سخنرانیهایش، با استناد به خبرهای جعلی، تئوریهای بیاساس و گاه شبیه به فیلمهای علمی-تخیلی را برای مخاطبانش مطرح میکند.
مستند تصویری «علی اکبر رائفیپور: روایتگر برتر اخبار جعلی» که سال گذشته در یوتیوب فکتنامه منتشر شده یکی از محصولاتی است که تحت عنوان پروژه «مروجان نظریه توطئه» در قالب مجموعه مقالات و مستندهای تصویری، ساخته شده و در این قسمت از پادکست هفتگی فکتنامه، آن را خواهیم شنید.
ل…
playlist_add
Oct 14, 2021
بنیصدر و شایعهای که نمیمیرد
درگذشت ابوالحسن بنیصدر در فرانسه، خبری بود که باعث شد به بهانه آن در قسمت جدید پادکست هفتگی فکتنامه به سراغ یک شایعه قدیمی درباره این شخصیت سیاسی برویم؛ شایعهای که حتی با درگذشت بنیصدر هم زنده است و به نظر میرسد قرار نیست بمیرد.
به غیر از این سوژه، این هفته بخشی از فکتچکهای سایت فکتنامه را مرور میکنیم؛ از فکتچکهای مربوط به واکسن کرونا تا سوژه جنجالی دیگر هفته یعنی واردات لوازم خانگی و کره جنوبی. ضمن اینکه بعد از بررسی درستی ادعاهایی درباره راکتور تهران و همچنین رشد اقتصادی کشور، به سراغ سوالاتی میرویم که مخاطبان فکتنامه مطرح…
playlist_add
Oct 7, 2021
مورد عجیب آقای کشه
این قسمت، یک قسمت معمولی نیست! برخلاف بیشتر هفتهها که رضا و فرهاد، درستیسنجیهای هفته را مرور میکردند، این قسمت به طور اختصاصی به سراغ یکی از عجیبترین افراد ایرانی در دنیای شبهعلم میروند؛ فردی که ادعاهایی در ظاهر علمی میکند اما در بلژیک محکوم به کلاهبرداری شده و در تلاش بوده دولت غنا را در پروژهای میلیون دلاری فریب دهد؛ این شما و این مهران توکلی کشه؛ «متخصص راکتور هستهای در قسمت پلاسمای فضایی»!
پادکست فکتنامه را فرهاد و رضا اجرا میکنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکتنامهاند.
مدیر هنری این پادکست، آریا کیان و تهیه…
playlist_add
Sep 30, 2021
ویتامین D، درمان کرونا؟
ویتامین D، درمان کرونا؟
موضوع اصلی این قسمت از پادکست فکتنامه، بررسی تاثیر ویتامین D بر درمان بیماری کووید ۱۹ است. در این اپیزود بررسی میکنیم که چرا برخلاف نظر دکتر سید حمید سجادی، چشمپزشک ایرانی که در صدا و سیما میگوید ویتامین D میتواند جایگزین واکسن کرونا شود، نهادهای معتبر علمی چنین نظری ندارند. مرور پژوهشها و همچنین آشنایی بیشتر با مقاله دکتر سجادی، بخش پایانی این بحث را به خود اختصاص میدهد.
فکتچک دیگری که به آن خواهیم پرداخت درباره تعداد مخاطبانی است که در ایران پای تلویزیون عزاداری کردهاند.
اما در ادامه همانطور که وعده داده…
playlist_add
Sep 23, 2021
فایزر «بلژیکی!»
اپیزود ۲۶ پادکست هفتگی فکتنامه دو بخش دارد. در بخش اول، به سراغ سوژههای کرونا میرویم و ابتدا کمی بیشتر درباره عبارت «فایزر بلژیکی» صحبت میکنیم. در ادامه به ادعای حسین خیراندیش درباره خطرناک بودن واکسن کرونا میپردازیم و به ادعای جدول ظهور واریانتهای کووید ۱۹ پاسخ خواهیم داد.
بخش دوم و غیرکرونایی این قسمت، به سوژههایی چون محل کشتهشدن قوچعلی اوجاقلو، ماجرای عکس منسوب به سخنگوی طالبان، قانون ممنوعیت دریافت کارنامه از سوی مادران،بدهی شهرداری تهران و رتبه ایران در شاخص سهولت کسب و کار اختصاص دارد.
00:01:04 درباره عبارت واکسن کرونای بلژیکی…
playlist_add
Sep 16, 2021
نقش بیبیسی در مرگ فهیم دشتی
سوژه اصلی این قسمت از پادکست هفتگی فکتنامه، ماجرای شمارهای است که در جریان مصاحبه بیبیسی با فهیم دشتی بر روی صفحه تلویزیون نمایان شد؛ سخنگوی جبهه مقاومت افغانستان که سه روز بعد از این گزارش در پنجشیر کشته شد. این اتفاق باعث شد بسیاری در شبکههای اجتماعی ادعا کنند نمایش این شماره، موقعیت آقای دشتی را به ارتش پاکستان لو داده و باعث مرگ او شده است. در این قسمت بررسی میکنیم که اصلا این شماره چه بوده و چرا نمیتوان پذیرفت که این اتفاق باعث کشتهشدن فهیم دشتی شده باشد.
در ادامه به سراغ ادعای وزیر بهداشت دولت رئیسی میرویم که گفته بود ایران بعد ا…
playlist_add
Sep 9, 2021
اپیزود افغانستان
قسمت ۲۴ پادکست هفتگی فکتنامه درباره افغانستان است؛ سرزمینی که این روزها بسیاری از ما خبرهایش را دنبال میکنیم و نگران سرنوشت مردمانش هستیم.
ابتدا این ادعای نادرست رهبر جمهوری اسلامی ایران را بررسی میکنیم که گفته بود افغانستان در ۲۰ سال گذشته، به لحاظ عمرانی و مدنی، پیشرفت نکرده است و بعد هم کمی درباره اتفاقی که در مصاحبه بیبیسی فارسی با فهیم دشتی افتاد صحبت خواهیم کرد.
یک فکتچک کوتاه درباره واکسیناسیون کرونا و همچنین مرور نظرات شنوندگان پادکست فکتنامه نیز دیگر بخشهای این قسمتند.
00:01:53 پیشرفت افغانستان در ۲۰ سال گذشته
00:14:00 مصاحبه بی…
playlist_add
Sep 2, 2021
مدرنا در ژاپن؛ درستیسنجی یک جریان
قسمت ۲۳ پادکست فکتنامه مروری است بر مهمترین درستیسنجیهای هفته؛ از توضیح درباره اینکه دقیقا چه اتفاقی برای واکسنهای مدرنا در ژاپن افتاده است تا مرور بر یک ویدئو که میگوید واکسنهای کرونا به زودی میلیاردها نفر را از بین خواهد برد.
اما به غیر از کرونا، این هفته درباره نقش آمریکا در تولید تریاک افغانستان صحبت میکنیم و بعد از بررسی ادعای خبرگزاری فارس درباره چرتزدن جو بایدن در دیدار با نخستوزیر اسرائیل، نگاهی میکنیم به سوابق علمی و مدارک علی نمکی که از سوی خبرگزاری فارس به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی معرفی شده است. در پایان…
playlist_add
Aug 26, 2021
واکسیناسیون پرماجرا
واکسیناسیون پرماجرا
این هفته در پادکست فکتنامه به سراغ چهرههایی میرویم که هر کدام ماجرایی با واکسن کرونا دارند؛ فردی که به عنوان معاون اسبق کاخ سفید معرفی میشود، حسن روازاده که میگوید واکسینهشدهها بیشتر به کرونا مبتلا میشوند و فردی که در آمریکا زندگی میکند و با نام شان بروکس این روزها در شبکههای اجتماعی فارسی، به نظریات ضدواکسیناسیون میپردازد.
00:00:46 مقدمهای درباره وضعیت واکسیناسیون در ایران
00:04:20 خبر شاخدار صدا و سیما به نقل از «معاون اسبق کاخ سفید»
00:08:05 کارشناسان انگلیسیزبان محبوب خبرگزاریهای نزدیک به نظام
00:13:05 ادعا…
playlist_add
Aug 19, 2021
طالبان در افغانستان، ضدواکسنها در ایران
قسمت جدید پادکست هفتگی فکتنامه در کنار مرور چند فکتچک مهم این روزها، دو سوژه مهم دارد؛ یکی مرور بر فکتچکهای مربوط به طالبان و دیگری هم مساله این روزهای ایران یعنی بیماری کرونا.
00:01:40 کشتار دیپلماتهای ایرانی در افغانستان
00:08:34 کشت خشخاش در افغانستان 00:09:55 پیام طالبان برای کشتهشدن قاسم سلیمانی
00:10:27 سابقه مبارزه ایران با طالبان و القاعده
00:11:48 ممنوعیت بازگشت ایرانیان به کشور
00:13:16 حقوق بازنشستگی روحانی چه قدر است؟
00:18:45 وزیر پیشنهادی ارتباطات دولت جدید
00:24:33 وضعیت کرونا در ایالات متحده
00:29:47 ادعاهای شاخدار امیر اشرفی درباره واکسن کرونا
د…
playlist_add
Aug 12, 2021
نامه ۲۵۰۰ پزشک؛ تئوری توطئههای مرگبار
بیستمین اپیزود پادکست فکتنامه دو موضوع اصلی دارد: اینترنت ماهوارهای استارلینک در ایران و مروری دوباره بر نامه مشهور به «۲۵۰۰» پزشک در حمایت از جلوگیری از واردات واکسن آمریکایی و انگلیسی.
00:02:27 ماهواره استارلینک در ایران
00:11:39 نامه ۲۵۰۰ پزشک در حمایت از ممنوعیت واردات واکسن فایزر
هفته گذشته در شبکههای اجتماعی خبرهای زیادی درباره اینترنت ماهوارهای استارلینک به گوش رسید و برخی گفتند به زودی میتوان این اینترنت را در ایران دریافت کرد. در این اپیزود، توضیح میدهیم که چرا این گفته نادرست است.
موضوع اصلی این روزها اما وضعیت کرونا و مشکلاتی است…
playlist_add
Aug 5, 2021
نگاهی به طرح «صیانت از حقوق کاربران»
00:01:10 مرور طرح صیانت
00:07:51 حسن روحانی و واکسن کرونا
00:13:02 حسن روحانی و تکرقمیشدن نرخ تورم در سالهای ۹۵ و ۹۶
00:14:00 حسن روحانی و استقراض دولت از بانک مرکزی
00:15:07 زنان در ایران و مشکل گواهینامه رانندگی موتورسیکلت
در این اپیزود میشنویم:
* مروری بر طرح پیشنهادی مجلس برای کنترل فضای مجازی یا «طرح صیانت»
* آخرین مصاحبه حسن روحانی در مقام رئیس دولت و بررسی ادعاهای او درباره واکسن و اقتصاد ایران
* مروری بر اظهارنظر فرمانده پلیس راهور تهران بزرگ درباره گواهینامه موتور سیکلت بانوان
پادکست این هفته فکتنامه را فرهاد، سردبیر سایت فکتنامه اجرا میک…
playlist_add
Jul 29, 2021
روحانیسنج؛ پایان یک تجربه نو
توضیح درباره پروژه روحانیسنج، نگاهی به وضعیت منابع آب در خوزستان و مروری بر مصاحبههای سعید ملایی در المپیک، سه موضوعی هستند که در اپیزود ۱۸ پادکست فکتنامه آنها را دنبال میکنیم.
00:01:27 روحانیسنج چیست؟
00:04:30 فیلترشدن روحانیسنج
00:05:14 وعدهسنجی و فکتچکینگ
00:06:23 روزنامهنگاری ساختارمند چیست؟
00:10:22 محدودیتهای وعدهسنجی
00:13:23 تعریف نشانها در روحانیسنج
00:14:58 روحانیسنج درباره روحانی چه میگوید؟
00:18:30 وعدههای محقق نشده و نقش حسن روحانی
00:21:20 واکنش مقامات جمهوری اسلامی به روحانیسنج
00:27:23 آمارها و وضعیت بحران آب در خوزستان
00:34:08 واک…
playlist_add
Jul 22, 2021
این عکس فتوشاپی نیست!
هفدهمین قسمت از پادکست هفتگی فکتنامه به بررسی عکسی اختصاص دارد که در هفته گذشته، بارها در شبکههای اجتماعی منتشر شد. این عکس، زنی را با چادر عربی نشان میدهد که در حال خوردن آب از روی زمین است.
فرهاد در این اپیزود از فکتنامه همه چیزهایی را که لازم است درباره این عکس بدانیم، توضیح میدهد. به ما میگوید که ماجرا از چه قرار بوده، از کجا شروع شده، چرا عدهای میگویند این عکس فتوشاپی است و چرا این عکس، فتوشاپی نیست.
در ادامه نیز فرهاد و رضا درباره اهمیت انتشار اخبار درست صحبت میکنند و توضیح میدهند که چگونه انتشار خبرهای نادرست ممکن است تاثیرات…
playlist_add
Jul 15, 2021
کاهش جمعیت؛ بحرانی که نیست
اپیزود شانزدهم پادکست فکتنامه را با یک فکتچک فوتبالی آغاز میکنیم؛ ماجرای جالب گرافیستی که تلاش کرد با انتشار یک تیم منتخب غیرواقعی، به همه بگوید مواظب انتشار خبرهای نادرست باشند.
پس از نگاهی به حوادث مربوط به انفجار در تهران و نقشه چند تبعه ایران برای ربودن مسیح علینژاد، به سراغ بررسی فکتچکهایی میرویم که این هفته آنها را در سایت فکتنامه منتشر کردهایم.
ابتدا با واکسن فایزر در اسرائیل شروع میکنیم و نشان میدهیم چرا این ادعا که واکسیناسیون باعث افزایش کرونا و مرگ و میر شده، ادعایی شاخدار و کاملا بیاساس است.
در ادامه به سراغ دیگر ا…
playlist_add
Jul 8, 2021
واکسنزدهها در ومبلی
قسمت پانزدهم پادکست فکتنامه، درباره دو ادعای شاخداری است که یکی درباره کرونا و دیگری درباره قرصهای ضدبارداری مطرح شده است.
ابوترابی، نماینده مجلس ایران اعلام کرده بود واکسیناسیون کرونا در جهان تاثیری نداشته و بنابراین نباید اولویت مردم ایران باشد. توضیح میدهیم که چرا ادعای او نادرست است و نشان میدهیم که گزارشهای معتبر علمی درباره تاثیر واکسن کرونا در دنیا چه میگوید.
همچنین به سراغ گزارشی از تسنیم میرویم که ادعا میکند یک قرص ضدبارداری در ایران، توطئه صهیونیستهاست تا مردم کشور را عقیم کند.
ضمن اینکه درباره پروژه روحانیسنج و هم…
playlist_add
Jul 1, 2021
گزارشهای وارونه آقای وزیر
قسمت چهاردهم پادکست فکتنامه، درباره گزارشهای وارونه وزیر بهداشت ایران است؛ سعید نمکی که میگوید: «ایران تنها کشوری است که در آن بیماران در زمان کرونا پشت در بیمارستانها سرگردان نشدند.»
این هفته، بررسی میکنیم که این گزارش وارونه از کجا آمده و واقعیت گزارشهای رسانهای و اظهارنظر مسئولان بیمارستانها و کادر درمان درباره وضعیت بیمارستانهای ایران چگونه است.
«اینترنت ملی» هم موضوع گزارش دیگری است که در این اپیزود از پادکست فکتنامه به آن میپردازیم. محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات ایران میگوید این واژه جعلی است و تلاش میکند به…
playlist_add
Jun 24, 2021
دولت جدید تو راهه… فکتچک ادامه داره!
سیزدهمین قسمت از پادکست فکتنامه، نخستین قسمتی است که بعد از انتخابات خرداد ۱۴۰۰ در ایران ضبط میشود؛ انتخاباتی که در آن ابراهیم رئیسی به عنوان برنده معرفی شد.
در این اپیزود، درباره ۲۷ فکتچکی میگوییم که تا کنون از ابراهیم رئیسی منتشر کردهایم و در اولین فکتچک فکتنامه بعد از انتخابات، به سراغ این ادعا میرویم که رئیسی در کنفرانس مطبوعاتی خود درباره امن بودن ایران از لحاظ تجاری به آن اشاره کرد.
مرور وقایع مربوط به روز انتخابات نیز بخش دیگری از این اپیزود پادکست فکتنامه است. در ادامه نیز به سراغ ویدئویی میرویم که به عنوان تصاویری از درگی…
playlist_add
Jun 17, 2021
بالاخره انتخابات!
دوازدهمین اپیزود پادکست فکتنامه نیز مانند چند قسمت اخیر، مرور فکتچکهای انتخاباتی است و البته نیمنگاهی هم به واکسن کووایران برکت دارد.
در این قسمت، ابتدا و پیش از آنکه به سراغ بررسی ادعاهای نامزدهای منتخب شورای نگهبان برای انتخابات ایران برویم، فکتچکهایی را بررسی میکنیم که هر کدام به نوعی به موضوع مشارکت در انتخابات اشاره میکنند؛ یکی از سوی اردوگاه مخالفان جمهوری اسلامی، دیگری از طیف اصولگرا، یکی از سوی رهبر جمهوری اسلامی و آخری از ستاد همتی به عنوان کاندیدایی که خود را متعلق به اردوگاه اصلاحطلبان معرفی میکند.
پس از این بررسیه…
playlist_add
Jun 10, 2021
درستیسنجیِ همزمان مناظرهها
یازدهمین قسمت پادکست هفتگی فکتنامه، مربوط به دو مناظره انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ در ایران است؛ مناظرههایی که در آن هفت نامزد تایید شده از سوی شورای نگهبان، در کنار بیان نظرات خود، ادعاها و آمارهایی را مطرح کردند که قابل درستیسنجی بودند.
ما در فکتنامه هر دو مناظره را به صورت زنده در اکانت توییتر فکتنامه درستیسنجی کردیم. بخش اول این اپیزود از پادکست فکتنامه نیز، به بررسی همین روند اختصاص دارد. به شما میگوییم که پشتصحنه تیم فکتنامه برای بررسی این درستیسنجیها چه بوده و ما چگونه توانستیم در مجموع حدود ۳۵ ادعا را به صورت زنده درستی…
playlist_add
Jun 3, 2021
«فکتچک انتخاباتی؟ چقدر بیکارید!»
قسمت دهم پادکست هفتگی فکتنامه، منتشر شد. در این اپیزود سعی میکنیم به این سوال مهم پاسخ دهیم که چرا در چنین شرایطی، فکتچک انتخاباتی میکنیم؟ چرا با وجود این همه انتقاد و مخالفت، هنوز هم بررسی درستی یا نادرستی عددها و رقمهایی که از دهان کاندیداها بیرون میآید، اهمیت دارد؟ در ادامه نیز به سراغ چند نمونه از دهها فکتچکی میرویم که به بهانه انتخابات، به آنها پرداختهایم؛ ادعای نادرست رئیسی درباره تورم تجمیعی از سال ۹۲ تا ۹۹، ادعای نیمهدرست جلیلی درباره قیمت مسکن و ادعای نادرست قاضیزاده درباره ضریب جینی در زمان دولت حسن روحانی.
البته به…
playlist_add
May 27, 2021
بیبرقیهای هوشمند، نامزدیهای کوتاه
قسمت نهم پادکست هفتگی فکتنامه، منتشر شد. در این اپیزود ابتدا از بیبرقیها در ایران میگوییم؛ سوژهای که در هفته گذشته توجه رسانهها را به خود جلب کرد و واکنشهای زیادی در ایران به دنبال داشت. یکی از فکتچکهای گذشته ما، درباره ادعای نادرستی است که در همین زمینه مطرح شده است. توضیح میدهیم که چرا برخلاف آنچه از سوی برخی مطرح میشود وضعیت برق در ایران ارتباطی به معاهده پاریس ندارد. توضیح کوتاهی هم درباره ادعای صادرات برق ایران به عراق و سوریه میدهیم.
اما به غیر از قطع شدن برق، ماجراهای مربوط به انتخابات ریاست جمهوری در ایران هم یکی از سوژه…
playlist_add
May 20, 2021
عکسهای جعلی؛ با احتیاط کلیک کنید!
قسمت هشتم پادکست هفتگی فکتنامه، منتشر شد. در این اپیزود ابتدا به سراغ موضوع خبری مهم این روزها یعنی درگیریهای اسرائیل و حماس میرویم؛ تنشهایی که باعث شده عکسها و فیلمهای نادرست بسیاری به بهانه آن در رسانهها و شبکههای اجتماعی منتشر شود. در ادامه توضیح میدهیم که با چه ابزارهای سادهای میتوان از درستی عکسها در چنین شرایطی مطمئن شد.
بعد از مرور چند تصویر و عکس نادرست در زمینه بحران خاورمیانه، به سراغ ایران میرویم و یکی از فکتچکهایی را که این هفته در سایت فکتنامه به آن پرداختهایم مرور میکنیم. به این سوال پاسخ میدهیم که آیا ا…
playlist_add
May 13, 2021
آقازادهها در فرنگ چند نفرند؟
قسمت هفتم پادکست هفتگی فکتنامه، منتشر شد. در این اپیزود ابتدا کمی درباره خیز نیروهای مسلح برای فتح اینترنت صحبت میکنیم و به شما میگوییم این اتفاق چگونه و با چه کیفیتی در حال رخ دادن است.
سوژه پر سرو صدایی که این هفته در فکتنامه و به بهانه اظهارنظر محمد غرضی به آن پرداختیم، مربوط به تعداد آقازادههایی است که در آمریکا زندگی میکنند. در این بخش توضیح میدهیم که چه مشکلاتی بر سر راه فهمیدن تعداد آقازادهها در فرنگ وجود دارد.
آمارهای سقط جنین در ایران، دیگر سوژهای است که به آن میپردازیم و کمی هم به سراغ موضوعات مربوط به کرونا میرویم؛ بررسی…
playlist_add
May 6, 2021
افسانههای سالخوردگی ایرانیان
قسمت ششم پادکست هفتگی فکتنامه، منتشر شد. در این اپیزود ابتدا کمی درباره دو چهرهای صحبت میکنیم که جداییشان، سوژه خبرها بود؛ بیل از گیتس و همسرش ملیندا که تئوریهای توطئه و ادعاهای نادرست زیادی درباره آنها وجود دارد. به این بهانه، خیلی کوتاه به سراغ تاریخچه فکتچکهایمان درباره این دو نفر میرویم.
بعد بیل و ملیندا، از اسماعیل اکبری میگوییم که مشاور عالی وزیر بهداشت ایران است. ادعای نادرست او درباره اینکه رشد جمعیت در ایران به زودی صفر میشود، موضوع یکی از اصلیترین فکتچکهای این هفته ما در فکتنامه بود. رضا درباره نادرستی این ادعا تو…
playlist_add
Apr 29, 2021
چند کیلو آمار دغیغ
قسمت پنجم پادکست هفتگی فکتنامه، منتشر شد.
در این اپیزود ابتدا کمی درباره فایل صوتی سهساعته و جنجالی جواد ظریف صحبت میکنیم و به این بهانه، خیلی کوتاه به سراغ تاریخچه فکتچکهایمان با جواد ظریف میرویم؛ از ادعای او درباره جرم نبودن بهایی بودن در ایران تا اینکه گفته بود به فارسی توییت ننوشته است.
بعد از جواد ظریف، به سراغ فکتچکهای این هفته با موضوع کرونا میرویم؛ ماجرای جلوگیری از ورود واکسن اسپوتنیک به برزیل، آمارهای خیلی «دغیغ» سعید نمکی وزیر بهداشت ایران درباره واکسنهای کرونا، پاسخ به پنج سوال مهم درباره شرایط افراد بعد از واکسیناس…
playlist_add
Apr 22, 2021
ناظران فروتن مرغ حلال
قسمت چهارم پادکست هفتگی فکتنامه، مروری است بر پنج فکتچکی که این هفته در سایت فکتنامه منتشر شدند.
فرهاد و رضا از اعضای تحریریه فکتنامه، ابتدا به این سوال پاسخ میدهند که آیا دانشمند ژاپنی اعلام کرده روزه گرفتن باعث از بین رفتن سلولهای سرطانی میشود یا نه.
بعد هم نوبت به بخش «شاخدار هفته» میرسد؛ ادعاهایی نادرست که از فرط اشتباه بودن، مرغ پخته هم از شنیدن آنها به خنده میافتد.
اولین ادعای شاخدار مربوط به کاربران ایرانی توییتر است و روزنامهنگاری که ادعا کرده ۹۰ درصد اکانتهای توییتر فارسی، ترولاند یا به یک دولت و نهاد خارجی وابست…
playlist_add
Apr 15, 2021
یا مستعان یا مستعان
تولد داریم چه تولدی!
مستعان ۱۱۰ امروز یک ساله شد. مستعان، دستگاهی که ادعا میشد میتواند ویروس کرونا را از کیلومترها دورتر شناسایی کند، نقطه عطفی در تاریخ دیساینفورمیشن فارسی است. از آنجایی که نمیشد به این راحتی از این موضوع عبور کنیم، این هفته در سومین اپیزود از پادکست فکتنامه، برای مستعان یک جشن تولد گرفتیم. در این اپیزود میبینیم که ریشه مستعان کجاست و چه کسی توانسته این دستگاه را به عنوان کرونایاب به سپاه پاسداران معرفی کند.
در پایان هم یک غافلگیری خبری داریم و واکنش فرهاد و رضا را به صورت زنده برایتان پخش میکنیم؛ لحظهای که عالیتری…
playlist_add
Apr 8, 2021
اقتصاد فتوشاپی و زبالههای چینی
دومین قسمت از پادکست فکتنامه، جمعه ۲۰ فروردین ۱۴۰۰ منتشر شد؛ قسمتی که در آن یک نوروز پرخبر را مرور کردیم. فرهاد و رضا از تحریریه فکتنامه، در این قسمت هم، میزبان شما هستند.
در این قسمت ابتدا به سراغ سخنرانی نوروزی آیتالله خامنهای رفتیم. او درباره مقالات نانو، اختیارات رئیسجمهور، وضعیت آزادی اینترنت در ایران و رتبه اقتصادی ایران در جهان صحبت کرده بود. داستان فکتچک این ادعاها، از زبان تیم تحریریه فکتنامه، شنیدنی است؛ به خصوص ماجرای عجیب فتوشاپ خبرگزاری تسنیم که تلاش کرد با حذف چند کشور در جدول، رتبه اقتصادی ایران را بالاتر نشان دهد.
بعد ا…
playlist_add
Apr 1, 2021
خانم اوشین! شما تو هاروارد چی میپوشین؟
سلام و به اپیزود اول پادکست فکتنامه خوش آمدید. در این اپیزود ابتدا کمی بیشتر با ما و فعالیتهایمان آشنا میشوید و در ادامه هم داستان دو فکتچک خاطرهانگیز ما را میشنوید؛ ماجرای سانسور اوشین و همینطور داستان درستیسنجی درباره مقررات پوشش در دانشگاههای جهان. اگر پادکست فکتنامه را در اپلیکیشنهای پادکست دنبال کنید، هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران، از انتشار قسمت جدید باخبر خواهید شد. پادکست فکتنامه محصول جدید ماست. ما قصد داریم هر هفته مهمترین فکتچکها و موضوعات مربوط به درستیسنجی را بررسی کنیم. دوست داریم صدای خود را به تعدا…
playlist_add
Feb 12, 2021
معرفی پادکست فکتنامه
معرفی پادکست فکتنامه
این روزها ادعاهای نادرست و حرفهای بیاساس، از چپ و راست دارند به ما حمله میکنند.
این گفتهها گاهی فقط یک جمله سیاسیاند. بعضی وقتها، تکرار تئوریهای توطئهاند. بعضی از این ادعاها به طرز خجالتباری باعث خنده میشوند. بعضی وقتها هم این ادعاها میتوانند با جان آدمها بازی کنند. به خاطر همین، فکتچکینگ یا درستیسنجی، از همیشه مهمتر شده است.
آیا بین این همه نادرستی میشود یک راه درست ساخت؟ ما امیدواریم.
فرهاد سوزنچی، سردبیر فکتنامه و میزبان شما در این پادکست جدید است.
اگر سایت #فکتنامه را میشناسید، باید بگوی…
playlist_add